Donemus Webwinkel — Andriessen, Willem

Willem Andriessen, de oudere broer van componist Hendrik en beeldend kunstenaar Mari, is de eerste telg van deze kunstenaarsfamilie die roem vergaart met zijn talent. Hij groeit uit tot een internationaal vermaard concertpianist en staat vooral te boek als een groot Schumann- en Beethovenvertolker. Hij staat bovendien midden in het Nederlandse muziekleven en bekleedt talloze nevenfuncties, zoals lid van de Raad voor de Kunst, bestuurslid van de Opera, voorzitter van de R.K. Vereniging van Toonkunstenaars, lid van de Nederlandse Toonkunstenaarsraad en voorzitter van de Ereraad der Koninklijke Nederlandsche Toonkunstenaars-Vereeniging. Zijn verbondenheid met de piano is duidelijk zichtbaar in zijn beknopte oeuvre: Willem Andriessen componeert onder andere een Pianoconcert, een Pianosonate, liederen voor zangstem en piano en verschillende kleinere pianowerken. Daarnaast schrijft hij ook een 'Missa voor koor en orkest' en andere koorwerken. Musicoloog K. Ph. Bernet Kempers herinnert zich Willem Andriessen kort na diens dood als volgt: "Vóór alles zal Andriessen echter in herinnering blijven bij allen die hem gehoord hebben, als een groot pianist, die, wars van lege klingklang en klatergoud, zich nederig en met volle overgave in dienst stelde van het te vertolken werk. Een pianist, die zijn gave techniek geheel dienstbaar maakte aan de intenties van de componist, met wiens gevoelswereld hij zich al spelend geheel vereenzelvigde."

Willem Christiaan Nicolaas Andriessen wordt op 25 oktober 1887 geboren in Haarlem. Zijn aanleg voor muziek openbaart zich al zeer vroeg, en hij ontvangt zijn eerste muziekonderricht van zijn vader, organist en koordirigent Nicolaas Andriessen, net als zijn jongere broer Hendrik Andriessen. Daarna studeert hij aan het conservatorium in Amsterdams bij Jean-Baptiste de Pauw (piano), Bernard Zweers (compositie) en Julius Röntgen (ensemblespel). In 1906 behaalt hij zijn einddiploma piano.

Willem Andriessen ontvangt de Prix d'Excellence voor piano; daarbij voert hij onder andere zijn eigen 'Pianoconcert in Des' (1908) uit. Hij geeft concerten in Nederland en Duitsland.

Willem Andriessen heeft een aanstelling als docent aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Hij is inmiddels gehuwd met een voormalig studiegenote, de eveneens in Haarlem geboren zangeres Marie Bies, en vestigt zich in Den Haag. Hun huis in de Nassau Odijkstraat groeit uit tot een trefpunt van toonaangevende musici uit binnen- en buitenland, zoals Dirk Schäfer, Johan Wagenaar, Peter van Anrooy, Adolf Busch, Carl Flesch, Frederic Lamond, Max Reger en Maurice Ravel.

Willem Andriessen neemt ontslag bij het Koninklijk Conservatorium om zich meer aan zijn particuliere lespraktijk te kunnen wijden. Daarnaast werkt hij als docent voor de hogere pianoklassen aan de Muziekschool in Rotterdam. Het componeren raakt langzaam op de achtergrond.

Het Amsterdams Conservatorium doet een beroep op hem en Willem Andriessen keert als hoofdleraar terug aan de instelling waaraan hij is opgeleid. Hij verhuist naar Amsterdam. K. Ph. Bernet Kempers schrijft over deze periode: "In de jaren tussen zijn heengaan uit Den Haag en het aanvaarden van het directoraat te Amsterdam ligt het hoogtepunt van Andriessens loopbaan als uitvoerend kunstenaar. Een concertseizoen zonder het optreden van deze meest geliefde der Nederlandse artisten was ondenkbaar. Waarschijnlijk had hij het in Nederland te druk om veel werk te maken van een buitenlandse carrière".

Na het vertrek van Sem Dresden wordt Willem Andriessen benoemd tot directeur van het Amsterdamse conservatorium. "Na 1937 werd zijn aandacht sterk in beslag genomen door de leiding van het conservatorium, maar hij verwaarloosde zijn spel geenszins. Elke dag begon hij met Bachs 'Wohltemperiertes Klavier' als met een muzikaal morgengebed. Bovendien begon hij een taak, die hij tot zijn overlijden zou voortzetten: de opvoeding van de Nederlandse jeugd door schoolconcerten." (Bernet Kempers, 1965)

Willem Andriessen, die zich eerder al heeft verzet tegen het oprichten van de Kultuurkamer, wordt door de bezetter in gijzeling genomen en overgebracht naar Haaren, en later naar Sint Michielsgestel. Door de wekelijkse pianovoordrachten met gesproken inleidingen is hij daar zijn medegijzelaars tot grote steun en troost geweest.

Op 14 oktober soleert de 70-jarige Willem Andriessen in zijn bijna een halve eeuw oude 'Pianoconcert in Des' (1908). De uitvoering, met het Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van de jonge Bernard Haitink, wordt opgenomen voor de radio.

Bij Broekmans & Van Poppel verschijnt de bundel 'Willem Andriessen - 100 opstellen over muziek', deel I: 1953-1954 en deel II: 1955-1956. Onder de titel 'Mensen in de muziek' verschijnt in 1962 een bloemlezing van zijn publicaties over muzikale onderwerpen in Het Haarlemsche Dagblad.

Willem Andriessen overlijdt op 29 maart in zijn woonplaats Amsterdam, nadat hij tijdens een pianotentamen onwel is geworden.