Donemus Webwinkel — Baars, Ab

Saxofonist-klarinettist Ab Baars (Magrette, Zeeuws Vlaanderen, 21 november 1955) is een steunpilaar van een aantal belangrijke groepen uit de Nederlandse improvisatiescene, zoals het Guus Janssen Septet, het Theo Loevendie Kwintet, de Instant Composers Pool, het Corkestra en ensembles met zijn levenspartner, altvioliste-componiste Ig Henneman. Het Ab Baars Trio is de belangrijkste uitlaatklep voor zijn werk als bandleider en componist. Hoewel hij aanvankelijk ook sopraan- en baritonsaxofoon speelt, concentreert hij zich gaandeweg op tenorsaxofoon en klarinet. Voor dat laatste instrument gaat hij te rade bij de Amerikaanse klarinettist John Carter, die hem helpt zijn weg op het instrument te vinden en zijn eigenzinnige toon verder te ontwikkelen. Klankkleur en solo-opbouw zijn de twee belangrijkste wapens in zijn muzikale arsenaal. Hij heeft daarom een voorkeur voor blazers die de extremen van stemming en kleuring opzoeken, zoals de Amerikaanse saxofonisten Von Freeman en Albert Ayler. Sinds een paar jaar heeft Baars ook de Japanse bamboefluit shakuhachi aan zijn instrumentarium toegevoegd en zich door specialisten laten begeleiden in het leren bespelen ervan.

Ab Baars krijgt van een oom een tenorsaxofoon, in hoge stemming. Maar als hij in zijn woonplaats Eindhoven popmuziek wil gaan spelen, ontdekt hij dat zijn saxofoon 'vals' klinkt. Hij koopt een nieuw instrument en gaat in allerlei bandjes spelen, waaronder de Flying Spiderz. Ook wordt hij lid van de Philips Harmonie. Hij ontdekt de jazz en gaat workshops volgen bij bassist Niko Langenhuijsen. In 1975 neemt de workshopleider hem op in zijn tot sextet uitgebreide Groep Ohm, die nog in hetzelfde jaar de Wessel Ilcken Prijs (de voorganger van de Boy Edgar Prijs) krijgt toegekend. Met het Ohm Sextet maakt Baars ook zijn plaatdebuut.

Baars gaat studeren aan het Rotterdams Conservatorium bij Leo van Oostrom en hij stort zich in de improvisatiescene aldaar. Hij volgt workshops bij kornettist Butch Morris, wordt lid van het Bunkersextet, en richt later de groep Cumulus op. Met een van de leden daarvan, saxofoniste en fluitiste Mariëtte Rouppe van der Voort, gaat hij een muzikaal partnerschap aan dat zich over de komende decennia zal uitstrekken. Via haar belandt hij ook in Orkest De Volharding, dat hedendaagse gecomponeerde muziek vertolkt. Theo Loevendie hoort hem spelen, en vraagt hem voor zijn Consort. Als Loevendie in 1983 een nieuw kwintet formeert, met de ritmesectie van zijn kwartet (bassist Arnold Dooyeweerd en drummer Martin van Duynhoven), vraagt hij twee jonge blazers naast zichzelf: trombonist Wolter Wierbos en Ab Baars. Voor het VARAJazz-label maakt de groep in 1985 een LP.

Voor het Data-label neemt Baars zijn debuutalbum op, Carroussel. Hierop is hij zowel solo te horen als in duo- en trio-bezetting met Mariëtte Rouppe van der Voort en pianist Guus Janssen (onder de naam Trebbel). De laatste neemt hem op in zijn septet, dat in hetzelfde jaar een titelloze LP laat verschijnen op het Claxon-label. Ook op Guus Janssens LP '85….86' (1986) en zijn CD Dancing Series (1988) is Baars te horen.

Als klarinettist en baritonsaxofonist gaat Ab Baars deel uitmaken van de Rockets van tenorsaxofonist JC Tans (later omgedoopt tot JC Tans Orchestra). Hij speelt mee op de albums Dance Of The Tadpoles en Around The World.

Misha Mengelberg vraagt Ab Baars als opvolger van Paul Termos in het Instant Composers Pool Orchestra. Een kwart eeuw later is de rietblazer nog steeds een van de steunpilaren van het orkest. Van Mengelberg is de typerende omschrijving van Baars' stijl: 'Ab-muziek.' Ook Maarten Altena doet een beroep op Baars. Door de komst van de rietblazer wordt het Maarten Altena-octet uitgebreid tot een nonet, dat de LP Quick Step opneemt.

De artistiek leider van het Bimhuis, Huub van Riel, vraagt Ab Baars als een van de deelnemers aan de internationaal bezette October Meeting voor improvisatoren. Ook bij het vervolg, in 1991, is Baars van de partij.

Een beurs van het ministerie van WVC stelt Baars in staat om te gaan studeren bij de door hem bewonderde klarinettist John Carter in Los Angeles. Naar eigen zeggen speelt de Nederlander tot dan toe 'tenorsaxofoon op de klarinet', en hij wil het instrument echt beheersen. Als in hetzelfde jaar de Boy Edgar Prijs aan Baars wordt toegekend, is Carter de hoofdgast bij het concert ter ere van de uitreiking in het Amsterdamse Bimhuis. Bij die gelegenheid gaat Baars' nieuwe Tentet in première. Met Krang levert de rietblazer zijn eerste (onbegeleide) solo-CD af. Later zullen Verderame (1997) en Time To Do My Lions (2010) volgen. De impro-punkband The Ex omringt zich voor de dubbel-CD Joggers & Smoggers met een aantal belangrijke improvisatoren, onder wie trombonist Wolter Wierbos en Ab Baars. De rietblazer zal geregeld als gast terugkeren bij de band, en neemt in 2000 de duo-CD Hef op met Terrie Ex, de gitarist van de groep.

Het Ab Baars Trio gaat van start, met bassist Wilbert de Joode en drummer Martin van Duynhoven. De debuut-CD, die in 1992 op het label Geestgronden uitkomt, heet 3900 Carol Court. Het is het adres van zijn leermeester John Carter, die eerder dat jaar is overleden. Het album bevat vrijwel uitsluitend eigen composities van Baars. A Free Step, dat zeven jaar later uitkomt, is geheel gewijd aan werk van Carter.

Pianist Michiel Scheen, een van de oprichters van de groep Kenvermogen, nodigt Baars uit om klarinet te komen spelen in de uitgebreide, 15-koppige bezetting van het ensemble, dat een jaar later een titelloos debuutalbum uitgeeft. Baars is ook de blazer in het nieuwe kwartet dat Scheen in 2003 formeert, en dat te horen is op de CD Dance, My Dear?

Het Ab Baars Trio maakt een tournee met als gast de Amerikaanse sopraansaxofonist Steve Lacy. Bij latere tournees nodigt Baars trombonist Roswell Rudd (1996 en 1998) en rietblazer Ken Vandermark (2007 en 2009) als gasten bij zijn trio uit. Baars' levenspartner, altvioliste-componiste Ig Henneman, vraagt hem in haar Tentet. In 1999 vormen de twee ook een duo, dat in 2006 een debuutalbum het licht laat zien: Stof.

Ter gelegenheid van het festival Improvisaties/'Improvisaties' treedt Ab Baars op met de shakuhachi-speler Yoshikazu Iwamoto en het hedendaagse Nieuw Ensemble onder leiding van Butch Morris.

Songs is de titel van een programma waarin het Ab Baars Trio aan de slag gaat met de muziek van Amerikaanse indianen. Van het project verschijnt in 2001 een CD.

Ilse van de Kasteelen en Han Buhrs zijn de vocale gasten bij het Ab Baars Trio. Het programma dat zij vertolken heet De Boksers, en handelt over de bokssport, zowel in composities als improvisaties.

Pianist Cor Fuhler neemt Ab Baars, die ook al een rol speelde in zijn kamermuziekachtige groep Carduelis Carduelis, op in zijn middelgrote Corkestra. Het titelloze debuutalbum van het nonet verschijnt op het label Data. Van het duo dat Baars nog steeds met Mariëtte Rouppe van de Voort vormt, verschijnt in 2003 de CD Veer & Haul.

Uitgebreid met trombonist Joost Buis stort het Ab Baars Trio zich op het oeuvre van Duke Ellington, onder de titel Kinda Dukish. De gelijknamige CD komt een jaar later uit op het Wig-label.

Tijdens een Japanse tournee koopt Ab Baars een shakuhachi, de klassieke Japanse bamboefluit. Hij besluit zich op het instrument te bekwamen en neemt les bij Kees Kort, Christopher Blasdel en Takeo Yamashiro.

Na een smakelijke maaltijd in het Bimhuis nemen Ab Baars, Ig Henneman en Misha Mengelberg een trio-CD met improvisaties op, genoemd naar het gerecht dat de drie hebben gegeten: Sliptong. In hetzelfde jaar verschijnt op het label Evil Rabbit een duo-CD van Ab Baars met bassist Meinrad Kneer. Met de Japanse koto-speelster Michiyo Yagi beginnen Henneman en Baars het trio Floating Worlds, dat de grenzen van de westerse en Japanse improvisatie verkent.

Als Ig Henneman ter gelegenheid van haar 25-jarig bandleiderschap (en haar 65ste verjaardag) een nieuw sextet formeert, is Ab Baars een van de leden. In 2011 verschijnt het plaatdebuut van de groep: Cut A Caper.

Met zangeres Fay Victor en hoornist Vincent Chancey als gasten speelt het Ab Baars Trio het programma The Invisible Blow, samengesteld in samenwerking met dichteres Anneke Brassinga. Naast haar eigen poëzie heeft zij samen met Baars teksten gekozen van onder anderen William Carlos Williams, Hans Faverey, Charles Bukowski, Seamus Heaney, W.B. Yeats en Emily Dickinson.