Donemus Webwinkel — Bree, Johannes Bernardus van

Nationaliteit: Netherlands
Geboortedatum: 1801-01-29
Sterfdatum: 1857-02-14
Website: Treasured Composer's Page

Johannes Bernardus van Bree is vooral als dirigent de dominante figuur in het Amsterdamse muziekleven in de periode 1830 tot 1855. In zijn korte leven heeft hij ook als componist een respectabel oeuvre gecreëerd. Zijn composities weerspiegelen de veelzijdigheid van zijn openbare functies: missen en andere kerkmuziek, cantates en declamatoria, een opera, een opéra-comique en een operette, liederen, mannenkoren, twee symfonieën, ouvertures, concerten, drie strijkkwartetten, talrijke pianostukken en andere kleinere werken. Zijn beste werken (zoals het beroemde 'Allegro voor vier strijkkwartetten') zijn, in de woorden van een tijdgenoot, gekenmerkt "door eenvoudigheid en natuurlijkheid, ... door eene gladheid, klaarheid en frischheid, een zekere populariteit, zonder triviaal te zijn." (F.C. Kist, 1857). Met uitzondering van het veelgespeelde 'Allegro' is dit oeuvre nu vrijwel vergeten.

Johannes Bernardus van Bree wordt op 29 januari 1801 te Amsterdam geboren. Zijn vader Frans van Bree is muziekleraar, en verantwoordelijk voor de eerste vioollessen van zijn zoon.

Het gezin verhuist naar Leeuwarden. Johannes van Bree begint zijn loopbaan als begeleider van danslessen en als muziekleraar van de kinderen van een baron te Minnertsga. Ook treedt hij in Leeuwarden enkele malen op als vioolsolist.

Na terugkeer in Amsterdam speelt Van Bree korte tijd in het orkest van het Théâtre Français. Langer duurt zijn verbintenis met het orkest van het genootschap Felix Meritis, het meest prominente ensemble in de hoofdstad. In 1821 debuteert hij als solist met dit orkest. Van Bree voltooit zijn scholing met theorielessen bij Johan George Bertelman, maar moet als componist toch als autodidact worden beschouwd.

Na promotie tot concertmeester van Felix Meritis volgt spoedig een aanstelling als dirigent. Daarnaast leidt Van Bree onder meer het koor van de Mozes en Aäronkerk (Zelus Pro Domo Dei) en vanaf 1836 het koor van de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst. Veel succes heeft hij als operacomponist met de opera's 'Sapho' (1834) en 'Le bandit' (1835). In 1838 vormt Van Bree een strijkkwartet. Hiermee introduceert hij werken van onder anderen Ludwig van Beethoven en Louis Spohr bij het Amsterdamse publiek.

Johannes van Bree aanvaardt ook nog de muzikale leiding van de Hollandsche Schouwburg. Omdat het hieraan verbonden operagezelschap wordt opgeheven neemt hij in 1841 alweer ontslag. In hetzelfde jaar echter neemt hij de leiding op zich van het mede door hem opgerichte orkest van Maatschappij Caecilia, een filantropische instelling. Anders dan Felix Meritis met zijn vluchtig voorbereide concerten, waarin het optreden van solisten domineert, biedt Caecilia tweemaal per jaar een gedegen programma van symfonieën en ouvertures. Beethoven wordt het meest gespeeld, verder vooral Mozart, Felix Mendelssohn en Carl Maria von Weber. Voor dit orkest componeert Van Bree in 1845 zijn populaire 'Allegro voor vier strijkkwartetten in d kl.t.'.

Tot kort voor zijn dood behoudt Van Bree de leiding van Felix Meritis, Caecilia en Toonkunst. Verder is hij van 1853 tot 1856 directeur van de Toonkunst-Muziekschool, waar hij ook theorie-, viool-, piano- en zanglessen op zich neemt. Gezondheidsproblemen maken het in de laatste jaren moeilijk al deze taken uit te oefenen. Johannes van Bree overlijdt op 14 februari 1857.