Donemus Webwinkel — Cramer, Anna

In haar lange, tragische leven staat componiste Anna Cramer slechts kort in de belangstelling. Tussen 1905 en 1910 verwerft ze met haar liederen enige bekendheid. Daarna verdwijnt ze van het toneel, en in de laatste veertig jaar van haar leven heeft ze niet meer gecomponeerd. Zo'n twintig jaar na haar dood is de herontdekking van haar werk een kleine sensatie.

Anna Merkje Cramer wordt op 15 juli in Amsterdam geboren. Haar vader is kantoorbediende, later ondernemer; hij overlijdt wanneer ze vijftien jaar oud is.

In de periode dat Anna Cramer aan het Amsterdamsch Conservatorium piano en compositie studeert staat ze tevens als dienstbode geregistreerd. Ze behaalt het pianodiploma in 1897, en zet daarna haar compositiestudie voort bij Wilhelm Berger in Berlijn, en later vermoedelijk bij Max von Schillings in München.

Liederen van Anna Cramer krijgen een prominente uitvoering door bariton Ludwig Wüllner en begeleider Coenraad Bos in het Amsterdamse Concertgebouw. De bariton Gerard Zalsman voert haar werk uit in Berlijn (1907), en twee jaar later treedt ze zelf op als begeleidster van eigen werk in verscheidene Nederlandse steden, in Parijs en in Berlijn. Recensies zijn overwegend lovend. De liedcycli met opusnummers 1-4 worden uitgegeven in Berlijn en München. De liederen bevatten verschillende stilistische elementen. De meeste zijn geschreven in een geavanceerd chromatisch idioom; daarnaast hanteert ze een eenvoudiger 'Volkston' en cabareteske elementen.

Behalve een verblijf in München en later in Berlijn is over deze jaren van Anna Cramer vrijwel niets bekend.

Nadat Anna Cramer zich in Wenen heeft gevestigd komt ze tot samenwerking met de liedzanger en componist Walter Simlinger, die de libretti schrijft voor haar beide opera's, 'Der letzte Tanz' (een eenakter), en 'Dr. Pipalumbo' (ca 1927).

Een crisis doet zich voor wanneer Anna Cramer niet alleen lijdt onder acute geldnood, maar ook onder verschijnselen van paranoia. Ze wordt onvrijwillig opgenomen in een psychiatrische kliniek. Korte tijd later keert ze terug naar Nederland. Componeren doet ze sindsdien niet meer.

Anna Cramer leeft in vrijwel volledig isolement in Amsterdam. Na 1947 onderwerpt ze bestaande werken aan revisies.

Anna Cramer deponeert een koffer met manuscripten in een bankkluis. Wegens zelfverwaarlozing wordt ze gedwongen opgenomen in een verpleeghuis in Blaricum. Daar verblijft ze tot haar dood op 4 juni 1968.

De koffer wordt kort na de dood van Anna Cramer ontdekt, maar het duurt nog zo'n twintig jaar voordat de inhoud de aandacht trekt. Posthume waardering begint wanneer de verzamelaar en onderzoeker Willem Noske haar werk in de publiciteit brengt. In 1989 vindt het eerste concert plaats met een selectie van haar liederen. Ook choreografe Wies Merkx raakt gefascineerd door de muziek en het leven van Anna Cramer en vraagt Elmer Schönberger een scenario te schrijven voor haar voorstelling 'De laatste dans', waarin een aantal liederen van Cramer zijn opgenomen.