Donemus Webwinkel — Domselaer, Jakob van

De componist Jakob van Domselaer slaat rond 1915 op geheel eigen wijze de weg van het modernisme in. In de tijd dat zijn vriend Piet Mondriaan de abstracte geometrie introduceert in de schilderkunst, verbindt Van Domselaer elementen uit de muziek van J.S. Bach met radicale, atonale technieken. Van Domselaer wordt tijdens zijn leven vrijwel genegeerd, en de kring van bewonderaars is nog steeds klein.

Jakob van Domselaer wordt op 15 april geboren in het conservatief-religieuze dorp Nijkerk als zoon van een ondernemer. Hij krijgt les van de organist Johan Enderlé. Later studeert hij in Utrecht orgel bij Willem Petri en compositie bij Johan Wagenaar.

Op aanraden van Wagenaar neemt Van Domselaer les bij de Schotse pianist Frederic Lamond in Berlijn. Grote indruk maken de concerten van de pianist-componist Ferruccio Busoni.

Van Domselaer vertrekt naar Parijs, waar hij contact legt met de schilder Piet Mondriaan.

Terug in Nederland bereidt Jakob van Domselaer zijn debuutrecital voor, dat plaatsvindt in april 1914 in Londen. Hierna vestigt hij zich in Laren (NH). Daar onderhoudt hij contact met de theosofische publicist Mathieu Schoenmaekers, die in deze tijd ook op Mondriaan en andere kunstenaars grote invloed uitoefent.

Met zijn echtgenote Maaike Middelkoop verhuist Van Domselaer naar Amsterdam. Hij sluit zich aan bij het kunstenaarsgenootschap de Moderne Kunstkring (later De Nieuwe Kring). Voor het 'Journaal' van de Kunstkring schrijft hij enkele artikelen waarin hij zijn esthetiek uiteenzet. In de 'Proeven van Stijlkunst' voor piano (1916) verbindt Van Domselaer de romantische orgel-sonoriteit van Busoni's Bach-bewerkingen, die hij zelf tijdens zijn recitals speelt, aan eigenzinnige, radicale en deels atonale ordeningsprincipes. Hierna voelt hij zich een tijdlang op een dood punt. Zijn latere werk sluit meer aan op de laatromantische traditie van Anton Bruckner en Gustav Mahler.

Het gezin verhuist naar Bergen (NH). Hoewel Van Domselaer in de volgende jaren zijn werk regelmatig voor het publiek brengt, ontbreekt een brede weerklank, en hij verkeert in een toenemend isolement. Hij componeert twee pianoconcerten (het eerste voert hij in 1929 uit met het Utrechts Stedelijk Orkest) en een symfonie, naast sonates, suites en variaties voor piano. Onder zijn weinige leerlingen zijn de componisten Nico Schuyt en Simeon ten Holt.

Jakob van Domselaer overlijdt op 5 januari te Bergen.

Zijn vrouw Maaike Middelkoop publiceert de biografie 'Overzicht over leven en werken van Jakob van Domselaer'.