Donemus Webwinkel — Fodor, Carolus Antonius

Carolus Antonius Fodor, ook bekend als Carel Antoon Fodor, groeit na Johann Wilhelm Wilms uit tot de belangrijkste Nederlandse componist van de laat-klassieke en vroeg-romantische periode. Zijn werk, waaronder drie symfonieën, zes pianoconcerten, vijf pianokwartetten, werk voor piano solo en verschillende koorcomposities, ligt in de lijn van Joseph Haydn en zijn latere werken lijken Franz Schubert als belangrijkste inspiratiebron te hebben. Hij signeert zijn werk meestal met de naam Antoine Fodor om zich te onderscheiden van zijn broers Josephus Andreas en Carolus Emanuel die respectievelijk als violist en klavecinist ook in de muziek actief zijn. Fodor krijgt daarnaast bekendheid als pianovirtuoos, pedagoog en dirigent. Hij leidt jarenlang het orkest van Felix Meritis Amsterdam en weet zich ook op muziekwetenschappelijk gebied verdienstelijk te maken. Veel van zijn werk is nog steeds niet beschikbaar in goede uitgaven. Zijn enige opera 'Numa Pompilius' wordt als verloren beschouwd.

Carolus Antonius Fodor wordt op 12 april in Venlo geboren als jongste zoon van een Hongaarse officier en violist die in Nederland is neergestreken en in Venlo trouwt met de Nederlandse Elisabeth Messemaekers. De jonge Fodor krijgt zoals alle kinderen gedegen muzikaal onderricht en blijkt een pianotalent. Hij vertrekt op 13-jarige leeftijd met zijn oudere broer naar Parijs om daar verder te studeren. Waarschijnlijk doet hij ook Rusland nog aan. Daarover is tot op heden geen sluitende documentatie gevonden.

Fodor keert terug naar Nederland en vestigt zich in Amsterdam. Hij geeft concerten in Felix Meritis en aan het hof in Den Haag en hij bouwt een reputatie op als pianovirtuoos. Daarnaast heeft hij een bloeiende praktijk als muziekdocent en groeit hij uit tot een prominente factor in het Amsterdamse muziekleven.

Fodor trouwt met Geertruida Tersteeg en begint naast zijn muziekpraktijk een steenkolenhandel. Bartholomeus Ruloffs, dirigent van het orkest van Felix Meritis sterft in 1801 en Fodor volgt hem op. Onder zijn leiding groeit het orkest uit tot een ensemble met aanzien. Zoon Carel Joseph wordt geboren. In 1802 krijgt Fodor ook het Amsterdamse orkest Eruditio Musica onder zijn hoede. In 1805 verschijnt zijn rond 1800 geschreven Derde symfonie onder de titel Simphonie à grand orchestre oeuvre XIX in druk.

Lodewijk Napoleon, door zijn broer Napoleon in 1806 benoemd tot vorst van het Koninklijk Holland, draagt Fodor voor als lid van het Instituut voor Wetenschappen, Literatuur en Schone Kunsten, de voorloper van de Koninklijk Nederlandse Academie van Wetenschappen. Fodor neemt zijn taak serieus op en houdt diverse lezingen over componisten als Jan Ladislav Dussek, Ignaz Pleyel, Muzio Clementi, Ludwig van Beethoven, Joahnn Nepomuk Hummel en John Field. Ook spreekt hij over de invloed van Joseph Haydn en Wolfgang Amadeus Mozart op de jongere generaties componisten, waarmee hij zich als een van de eersten in Nederland op muziekhistorisch gebied begeeft.

Met Johann Wilhelm Wilms is Fodor initiatiefnemer van en grote motor achter de dinsdagconcerten in de Amsterdamse Munt. Fodor groeit uit tot een gerespecteerd dirigent en componist en geeft verschillende werken uit. Zijn composities voor piano vinden gretig aftrek.

Na vijfentwintig jaar stopt Fodor als dirigent bij het orkest van Felix Merites. Zoon Carel Joseph neemt de steenkolenhandel over en bouwt een succesvol bedrijf op. Als een gefortuneerd man legt deze zoon een grote kunstcollectie aan waarin vele Nederlandse vroeg-romantische schilders vertegenwoordigd zijn. Tot zijn dood op 22 februari 1846 blijft Carolus Antonius Fodor een belangrijke rol spelen in het Amsterdamse muziekleven.