Donemus Webwinkel — Gilse, Jan van

Nationaliteit: Netherlands
Geboortedatum: 1881-05-11
Sterfdatum: 1944-09-11
Website: Treasured Composer's Page

Jan van Gilse verblijft de eerste jaren van de twintigste eeuw in Duitsland. In deze periode schrijft hij zijn meeste composities. Tijdens de Eerste Wereldoorlog verhuist hij naar Nederland, waar hij benoemd wordt tot dirigent van het Utrechts Stedelijk Orkest en een roerige tijd beleeft. Zijn muziek is aanvankelijk sterk beïnvloed door de Duitse laatromantiek, in het bijzonder door Richard Strauss en Max Reger. Maar geleidelijk verschuift het accent. "Met de beide laatste delen van de 'Vierde Symfonie' begint een neigen tot een eigen stijl, die met de 'Dansschetsen' (1926) wordt bereikt." (Hans van Dijk). Franse ('impressionistische', oftewel Debussy-achtige) invloeden worden hoorbaar vanaf de 'Gardener-liederen' uit 1923. In zijn opera 'Thijl' (1940) alsook in zijn onvoltooide werk getiteld 'Rotterdam' flirt hij tevens met volksmuziek. Behalve componist is Van Gilse dirigent bij de operahuizen van Bremen en München, en bij de Noord-Nederlandsche Opera in Amsterdam.

Jan van Gilse wordt op 11 mei in Rotterdam geboren.

Van Gilse begint zijn studies piano, compositie en orkestdirectie aan het conservatorium van Keulen.

Voor de 'Symfonie in F' verwerft Van Gilse een prijs van het Beethovenhaus in Bonn. Na de dood van zijn leraar Franz Wüllner in 1902 zet Van Gilse zijn studie voort bij Engelbert Humperdinck in Berlijn, waar hij in 1905 afstudeert. Vervolgens wordt hij dirigent en repetitor van de opera Stadttheater Bremen.

Van Gilse wordt repetitor en dirigent bij de Noord-Nederlandsche Opera. Voor zijn 'Sinfonie no. 3' (Erhebung), voor orkest en sopraansolo, ontvangt hij de Duitse Michael-Beer-Preis 1909. Deze prijs stelt hem in staat om een jaar in Rome te werken.

Op initiatief van Van Gilse wordt het Genootschap van Nederlandse Componisten (GeNeCo) opgericht.

Jan van Gilse voltooit in München de opera 'Frau Helga von Stavern'. Het Bureau voor Muziekauteursrecht (Buma) wordt opgericht; Van Gilse is voorzitter van de BUMA van 1917 tot 1942. Ook wordt hij dirigent van het Utrechts Stedelijk Orkest.

Na een reeks vinnige journalistieke aanvallen van componist Willem Pijper neemt Van Gilse ontslag als dirigent van het Utrechts Stedelijk Orkest. Dit betekent tevens het einde van zijn dirigentenloopbaan. Het zorgt er echter wel voor dat Van Gilse weer begint te componeren, want tijdens zijn periode als dirigent is er geen nieuwe compositie verschenen. Zelf noemt hij deze periode zijn "jaren in ballingschap".

Jan van Gilse vertrekt wederom naar Duitsland, componeert daar onder andere zijn 'Prologus Brevis' voor orkest en maakt een begin aan zijn - nooit voltooide - memoires.

Van Gilse wordt directeur van het Utrechts Conservatorium. Hij start de stichting Nederlandse Muziekbelangen om de uitvoering van Nederlandse muziek te promoten. (In 1947 zal de uitgeverij Donemus hieruit voortkomen)

Na vele ergernissen neemt Van Gilse ontslag als directeur van het Utrechts Conservatorium en besluit zich meer op het componeren te richten. Hendrik Lindt en Jan van Gilse ontmoeten elkaar en beginnen samen aan de opera 'Thijl'.