Donemus Webwinkel — Hoenderdos, Margriet

Margriet Hoenderdos (1952-2010) werd geboren in Santpoort, Nederland. In eerste instantie studeerde ze piano aan het conservatorium van Zwolle bij liedbegeleider Thom Bollen. Op aanraden van onder andere Jos Kunst, die haar onderwees in de analyse van hedendaagse muziek, volgde zij vervolgens compositielessen aan het conservatorium van Amsterdam bij Ton de Leeuw. Zij studeerde af in 1985 met de zogenaamde ‘Prijs voor Compositie’, een onderscheiding die haar als eerste vrouwlijke student ten deel viel. Nadat ze eerst nog pianolessen gaf aan het conservatorium van Zwolle, legde ze zich vanaf 1987 voltijds toe op het componeren.
De eerste werken van Hoenderdos zijn duidelijk geworteld in de muzikale wereld van ‘L’Itinéraire’, een ensemble opgericht in de jaren zeventig, met als leden onder andere Tristan Murail en Gérard Grisey. Hoenderdos is in die zin de eerste vertegenwoordiger in Nederland van het zogenaamde spectralisme – een akoestische muziekpraktijk waarbij compositorische beslissingen vaak worden gebaseerd op de wiskundige analyse van geluidsspectra. Dit geldt met name voor de werken ‘Blue Time’ (1981) voor twee piano’s en ‘Het Nieuwe Verlaat’ (1985) voor orkest. Ook kan de electronische compositie ‘Bande Amorce’ uit 1983 in dit licht worden bezien.
Tegelijkertijd begint Hoenderdos al vanaf de jaren tachtig te werken met complexe, door haarzelf opgestelde cijferreeksen als basis voor haar composities. Om deze reeksen te genereren werkt ze in eerste instantie met programmeertaal Lisp, en later ook met C++. Kenmerkend is de wijze waarop Hoenderdos haar reeksen interpreteert om zodoende ‘klankobjecten’ te creëren. Daarbij worden door haar zogenoemde ‘klankaspecten’ gestructureerd, waaronder de klassieke parameters als toonhoogte en dynamiek, maar ook puur instrumentele bewegingen.
In haar latere werk komt steeds meer een affiniteit naar voren met de Amerikaanse experimentele muziektraditie. Bepalend hierbij is het idee dat bepaalde facetten van geluid, als bijvoorbeeld tijdsverloop, niet zelfstandig gestructureerd hoeven te worden, maar het resultaat kunnen zijn van andere compositorische beslissingen. In deze empirische interesse in de puur fysieke manifestatie van geluid onderscheidt Hoenderdos zich van Europese tegenhangers die eerder structureel en historisch georiënteerd zijn.
Een ander kenmerk van Hoenderdos’ muziekpraktijk is haar belangstelling voor verschillende andere kunstvormen. Zo werkte zij samen met filmmaker Frederieke Jochems aan de films ‘Spiegelzaal’ (1985) en ‘Zout/zoet’ (2006), en componeerde zij op verzoek van mimegezelschap De Daders ‘Sur place’ (1995) voor viool, en ‘Sela/Aire’ (1996) voor basklarinet. Hans Faverey schreef zijn laatste cyclus ‘Het ontbrokene’ met de intentie dat die door Hoenderdos op muziek zou worden gezet, wat resulteerde in een compositie voor blaaskwintet ‘De lussen van Faverey’ (1990). Dichter en beeldend kunstenaar Bas Geerts schreef meerdere teksten voor gebruik in composities van Hoenderdos, waaronder ‘lifdeslit’ (2003) voor bariton en piano en ‘warwords’ (2006) voor sopraan solo.
Hoenderdos’ oeuvre omvat in totaal een kleine zestig werken waarvan enkele ensemble- en orkestwerken nog op een première wachten. Opnames van haar werken zijn uitgebracht bij onder andere Edition Wandelweiser en zijn te beluisteren via SoundCloud en Bandcamp.