Donemus Webwinkel — Hol, Richard

Componist en dirigent Richard Hol is een invloedrijke figuur in het Nederlandse muziekleven van de 19e eeuw. Hij heeft zitting in talrijke jury's en commissies en is de eerste voorzitter van de Nederlandse Toonkunstenaars Vereniging. Als dirigent introduceert hij de vooruitstrevende muziek van Franz Liszt, Hector Berlioz en Richard Wagner in Nederland; als componist geldt hij echter als behoudend, en werkt hij aan een in zijn tijd veel gespeeld oeuvre, in de stijl van de Leipziger school van Felix Mendelssohn en Robert Schumann. Zijn oeuvre bestaat uit meer dan 125 composities, waaronder vier symfonieën, het oratorium 'David' (1879), de opera's 'Floris V' (1892) en 'Uit de branding' (1894), cantates, liederen en werken voor orgel, piano en harmonium. Sommige van zijn kinderliederen zijn lang populair gebleven, zoals 'Draaiersjongen', over Michiel de Ruyter, dat begint met de beroemde woorden 'In een blauwgeruite kiel'. Een ander bekend lied van Hol is 'Mijn Nederland', dat begint met de woorden 'Waar de blanke top der duinen'. Ook met de pen is Richard Hol zeer actief en hij publiceert artikelen in tijdschriften als Caecilia, het Weekblad voor Muziek, Het Orgel en De Muziekbode. Musicoloog Margaret Krill schrijft over zijn in het Nederlandse muziekleven: "In zijn tijd werd Hol als een groot musicus gezien, zowel als dirigent, pianist, organist, pedagoog en componist. Ook was hij pleitbezorger van composities van jonge Nederlandse componisten die hij programmeerde voor zijn concerten. Deze concerten met nieuwe muziek werden in Den Haag al gauw pariaconcerten genoemd."

Richard Hol wordt op 23 juli 1825 in Amsterdam geboren als zoon van Cornelis Hol, een melkhandelaar, en Bregje Nagel. Zijn muzikaal talent wordt al vroeg opgemerkt en op jonge leeftijd krijgt hij les van organist J.M. Martens.

Hol krijgt les van de bekende Amsterdamse muziekpedagoog en organist Jan George Bertelman.

Hol begint zijn loopbaan als muziekleraar en begeleider en in 1854 treedt hij aan als dirigent van het koor Polyphonia.

Richard Hol heeft de muzikale leiding van het Amstels Mannenkoor.

Hol volgt Johannes Bernardus van Bree op als dirigent van de Amsterdamse afdeling van de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst. Nadat Johannes Verhulst benoemd is als zijn opvolger in 1962 verhuist Hol naar Utrecht, waar hij in korte tijd uitgroeit tot een spil in het muziekleven. Hij neemt de leiding op zich van het Collegium Musicum Ultrajectinum en geeft leiding aan de stadsconcerten (wat hij tot zijn dood in 1904 zal blijven doen) en aan het Toonkunstkoor. In deze periode, vooral sinds de stichting van concertzaal Tivoli, treden internationale grootheden als Robert en Clara Schumann, Johannes Brahms en Joseph Joachim in Utrecht op.

Hol krijgt een aanstelling als organist van de Utrechtse Dom, waar hij het Bätz-orgel bespeelt.

Bij de oprichting van de Nederlandse Toonkunstenaars Vereniging wordt Hol tot voorzitter benoemd. Hij wordt directeur van de pas opgerichte Stedelijke Muziekschool in Utrecht, waar hij ook werkzaam is als docent zang, muziektheorie en muziekgeschiedenis. Johan Wagenaar, Willem Mengelberg en Catharina van Rennes behoren hier tot zijn leerlingen.

Hol wordt gekozen tot corresponderend lid van de Académie française. Hij verlegt geleidelijk een deel van zijn activiteiten naar Den Haag, waar hij de leiding op zich neemt van de mannenzangvereniging Caecilia.

Bij Diligentia in Den Haag leidt Hol enkele concerten per jaar met moderne muziek. In 1887 volgt hij zijn concurrent Johannes Verhulst op als dirigent van Diligentia. Zijn leerling Johan Wagenaar wordt de nieuwe organist van de Dom in Utrecht.

Hol dirigeert de reeks donderdagse klassieke concerten in het Paleis voor Volksvlijt in Amsterdam.