Donemus Webwinkel — Horsthuis, Maurice

Maurice Horsthuis (Breda, 28 april 1948) belandt als klassiek geschoold altviolist in de jaren zeventig in de Amsterdamse improvisatie-scene. Hij wordt een voorvechter voor een belangrijker rol voor strijkers in de geïmproviseerde muziek en gaat deel uitmaken van beeldbepalende groepen zoals het Maarten Altena Kwartet, de Instant Composers Pool en het Guus Janssen Septet. Tegelijkertijd maakt hij naam als componist van theatermuziek (onder meer voor Toneelgroep Baal). Om die muziek meer aandacht te geven en concertant uit te voeren, richt hij het orkest Amsterdam Drama op. Als groepslid en voornaamste componist van het Amsterdam String Trio bouwt hij een internationale reputatie op. Zijn recentste groep Elastic Jargon bestaat alleen uit snarenbespelers; Horsthuis is van hen de enige componist.

De klassiek geschoolde Maurice Horsthuis hoort dat pianist-componist Loek Dikker weleens jazz met strijkers maakt en hij benadert hem. Uiteindelijk belandt hij in een octetversie van Dikkers Improvisators Guild, met onder anderen de Amerikaanse saxofonist J.R. Monterose, de Duitse trompettist Manfred Schoof, bassist Arjen Gorter en drummer Martin van Duynhoven.

In de Herbie White Combo van saxofonist Herman de Wit leert Horsthuis pianist Guus Janssen kennen. Met Janssen, Arjen Gorter en drummer Peter van Ginkel formeert hij zijn eerste eigen kwartet. In september 1974 is hij te horen met pianist-componist Leo Cuypers in het Amsterdamse Shaffy Theater. Eén stuk verschijnt op de LP Live In Shaffy, die bij BVHaast verschijnt.

Bassist Maarten (van Regteren) Altena vraagt Horsthuis voor het snaren-ensemble K'Ploeng, waarvan gitarist Derek Bailey, cellist Tristan Honsinger en multi-instrumentalist Terry Day deel uitmaken. Op Altena's Claxon-label komt in 1978 een titelloze LP van de groep uit.

Voor een kindermatinee van het Amsterdam Electric Circus schrijft Horsthuis het muziektheaterstuk Violen Paultje, waarin hij zelf de hoofdrol speelt van een briljante jonge violist die naar Amerika vertrekt om z'n carrière te vervolmaken, maar in een gangstermilieu terechtkomt. Bassist Maarten Altena vraagt Horsthuis voor zijn nieuwe kwartet, waarin verder hoboïste Maud Sauer en altsaxofonist Paul Termos zitten. De groep is voor het eerst te horen bij de theatervoorstelling Willem de Zwijger van muziektheatermaker Teo Joling. Horsthuis blijft tot 1981 bij de groep, tot trombonist Wolter Wierbos hem opvolgt. Gitarist Derek Bailey nodigt Horsthuis uit voor zijn jaarlijkse internationale Company-week voor improvisatoren. De andere deelnemers zijn ditmaal onder anderen pianist Misha Mengelberg, bassist Johnny Dyani, drummer Tony Oxley, trompettist Leo Smith en multi-instrumentalist Terry Day.

Op verzoek van regisseur Lodewijk de Boer (die zelf ook altviool speelt) gaat Horsthuis composities schrijven voor Toneelgroep Baal. Tot 1987 compneert hij verschillende malen de muziek voor voorstellingen van het gezelschap, zoals voor Kaspar (Peter Handke), De Zelfmoordenaar (Nikolai Erdman), De Scheiding van Figaro (Ödön von Horvath), Kwelling (Herman Heijermans), De Klacht (Judith Brokking), Moeder Courage (Bertolt Brecht) en het veel geprezen Leedvermaak (1982) van Judith Herzberg.

Misha Mengelberg vraagt Horsthuis voor de Instant Composers Pool. Op de LP Japan Japon (1982) is de altviolist voor het eerst met de groep op de plaat te horen. Horsthuis verlaat ICP een keer, maar keert weer terug, en speelt een rol in de programma's met muziek van Herbie Nichols (1984) en Thelonious Monk (1986), te horen op de cassette Extension Red White & Blue (1984, het Nichols-programma) en de CD Two Programs (1986). Zijn laatste opname met Mengelbergs orkest is de suite De Purperen Sofa (1986), zoals te horen op Bospaadje Konijnenhol I (1991).

Als het Amsterdamse Bimhuis bezig is aan een grote verbouwing, zet het podium de programmering op andere locaties in de stad voort. In de binnenhof van het Amsterdams Historisch Museum krijgt bassist Ernst Glerum een carte blanche. Hij besluit tot het formeren van een strijktrio, met cellist Ernst Reijseger en Maurice Horsthuis. De groep gaat simpelweg het Amsterdam String Trio heten, en in de loop van zijn bestaan is Horsthuis de hofleverancier van composities. Na een LP en een CD gaan de drie muzikanten elk hun eigen weg. Het Zuidelijk Toneel Globe vraagt Horsthuis om muziek te schrijven voor de voorstelling Moby Dick, die in het Holland Festival 1984 in première gaat. De productie flopt, en ook Horsthuis krijgt een forse dosis kritiek over zich heen.

Pianist Guus Janssen neemt Horsthuis op in zijn septet, en deze bezetting van de groep neemt in augustus en december 1986 de LP 85....86 op voor het Claxon-label.

Maurice Horsthuis doet mee aan de internationale October Meeting in het Bimhuis en op diverse andere podia. Hij is te horen in Fall Conduction 7 van Butch Morris en in een groot orkest dat in het Amsterdamse Concertgebouw werk van Misha Mengelberg uitvoert. Ook bij de tweede editie, in 1991, nodigt de artistiek leider van het Bimhuis Huub van Riel hem uit.

Om zijn theatermuziek een keer echt goed uit te voeren, in concertante vorm ('zonder toneelspelers die er met woord en gebaar doorheen lopen', aldus de componist), richt Horsthuis het orkest Amsterdam Drama op, met een negentienkoppige strijkerssectie, vier hout- en zes koperblazers, harp, cymbalon en zang. De orkestleden haalt hij zowel uit de geïmproviseerde als uit de gecomponeerde muziek. De groep bestaat vijf jaar lang en produceert drie CD's.

Het Amsterdam String Trio komt weer bij elkaar. Voor het Winter & Winter-label maken ze hun derde album. In 2002 doen ze een project met het Nederlands Jeugd Strijkorkest, hetgeen resulteert in de CD Lente In De Werkplaats.

Op het Amsterdamse podium De Badcuyp begint Horsthuis een nieuw ensemble, dat geheel uit snaarinstrumenten bestaat en in verschillende gedaanten (tot zelfs zestien muzikanten) onder de naam Elastic Jargon opereert. In 2007 neemt een elftal de eerste CD op, die op het DATA-label verschijnt. Uiteindelijk blijft er een achtkoppig gezelschap over met een bezetting van drie violen, twee altviolen, twee celli, contrabas en elektrische gitaar.

Gitarist Paul Pallesen neemt Horsthuis op in zijn groep Bite the Gnatze, die een brug slaat tussen folkmuziek en improvisatie.

Een nieuwe CD van Elastic Jargon, getiteld Slang, verschijnt op het DATA-label, met onder anderen de Amerikaanse violist Mark Feldman.