Donemus Webwinkel — Manneke, Daan

Daan Manneke begint zijn muzikale carrière als organist. Later wordt hij docent aan het Amsterdams Conservatorium. Zijn oeuvre, grotendeels in opdracht tot stand gekomen, richt zich vooral op geestelijke muziek en kamermuziek. "Wezenlijk voor Daan Manneke's denken over muziek is zijn grote belangstelling voor improvisatie, de andere kant van de vaak organisch gegroeide, strenge vorm. Actie tegenover reflectie, inval tegenover uitgebalanceerde vorm." (Gerard van der Leeuw). Manneke zelf noemt als zijn belangrijkste voedingsbronnen "de muziek van de 12de-eeuwse Notre-Dameschool; de renaissance, maar het meest Josquin; de Venetianen (Willaert, de Gabrieli's, Monteverdi, en Heinrich Schütz); Bach en nog eens Bach, Bruckner, Scelsi, de (late) Stravinsky, de (complete) Messiaen, Xenakis en altijd weer volksmuziek, waarvandaan dan ook.". Het mooiste compliment, vindt de componist, kreeg hij van muziektijdschrift Luister: "Daan Manneke is de Sweelinck van de 20e eeuw."

Daan Manneke (7 november 1939, Kruiningen, Zeeland) wordt organist van de St. Gertrudiskerk in Bergen op Zoom.

Aan het Brabants Conservatorium studeert Manneke orgel bij Huub Houët en Louis Toebosch en compositie bij Jan van Dijk.

Manneke vervolgt zijn studie orgel bij Kamiel D'Hooghe in Brugge en Brussel en compositie bij Ton de Leeuw in Amsterdam. Ton de Leeuw ("een inspiratiebron voor het leven", aldus Manneke) ontsluit voor hem de wereld van de niet-westerse muziek. De twee componisten raken blijvend bevriend.

Ter afsluiting van zijn studie krijgt Manneke de Prijs voor Compositie. Via Ton de Leeuw krijgt Manneke later ook kans om bij Olivier Messiaen lessen te volgen. Hij ontvangt de Prijs voor jonge Zeeuwse kunstenaars van de Provincie Zeeland.

Manneke wordt docent improvisatie en analyse van de 20ste-eeuwse muziek aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam.

Manneke richt het kamerkoor Cappella Breda op, en dirigeert dit ook. Hij levert in die functie veelzijdige programma's, variërend van Venetiaans dubbelkorig werk tot Anton Bruckner, Arvo Pärt en onbekende Renaissancecomponisten.

Voor de compositie 'Three Times' (1974) ontvangt Manneke de Fonteyn-Tuynhoutprijs. Hij schrijft het 'Werkboek voor improvisatie en groepscompositie' dat wordt uitgegeven bij Annie Bank in Amsterdam.

De Hilvarenbeekse Muziekprijs wordt hem toegekend voor zijn orgelstuk 'Pneoo' (1979) en in 1985 ontvangt hij de Tilburgse compositieprijs voor 'Er vallen stukken' (1985) voor carillon.

Manneke wordt docent hoofdvak compositie aan het Sweelinck Conservatorium. Over zijn muzikale voorkeuren zegt hij: " 'Atonaal' en 'tonaal' zijn hachelijke woorden. Misschien kun je het nog het beste zo stellen: het klassieke harmonische systeem van Rameau met z'n dominant-tonica-relatie is slechts een van de vele facetten van de tonaliteit. De strikte atonaliteit, om dat woord dan toch maar even te gebruiken, is iets waar ik me niet mee verwant voel. Ik geloof niet in atonaliteit."

In Mexico City geeft Manneke enkele lezingen en workshops. "[...]en daarbij leidde ik het kathedrale koor met werk van verschillende Bourgondische componisten - Josquin, Dufay en Lassus - en composities van twee eigentijdse Mexicaanse componisten en van mijzelf. Zelden heb ik zo'n volstrekt onorthodoxe, spontane en uitbundige manier van muziekbeleving meegemaakt als toen. Ik ervoer daar veel minder besef van stromingen, stijlen en afbakeningen dan in het thuisland.". Hij krijgt de Cultuurprijs van de Provincie Noord Brabant.

Manneke werkt aan wat hij zijn "moeilijkste opdracht ooit" noemt: 'Monumentum', een requiem voor Bach. De opdracht komt van het Nederlands Bach Ensemble en vocaal ensemble Quink, ter gelegenheid van het Bach-jaar. "Zo maak ik geen tweede stuk meer", zegt Manneke in een interview met Anthony Fiumara, "ik heb er een jaar aan gewerkt, grote delen vernietigd en weer opnieuw geschreven en ben er tegelijk verslingerd aan geraakt. Het is echt een magnum opus geworden." Manneke wordt dit jaar koninklijk onderscheiden als Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.

Ter viering van Manneke's zeventigste verjaardag wordt in september het festival 'Daan Manneke 70 jaar' gehouden in Breda, in samenwerking met de Stichting Orgelconcerten Breda. Ook elders wordt zijn verjaardag met concerten gevierd. Tijdens het festival wordt een boek over het belang van zijn oeuvre gepresenteerd ('Daan Manneke, componist van de ruimte'). Twaalf auteurs geven hierin hun visie op Manneke's betekenis voor de hedendaagse Nederlandse muziekcultuur. Zo schrijft Rokus de Groot: "Wie Daan Manneke kent als componist, organist, dirigent, leraar, vriend, wordt getroffen door de gloed van zijn bezieldheid. Zijn doen en laten spiegelen zijn levensvisie. Voor hem bestaat er geen tegenstelling tussen spiritueel en materieel. Net als de soefi Inayat Khan vat hij materie op als het resultaat van vibraties van subtiel geluid, in een proces van condensatie van het spirituele." Ook krijgt Manneke dit jaar de Oeuvreprijs van de gemeente Breda. "Manneke zorgt met zijn zoektocht naar een synthese tussen beheersing en impulsiviteit, tussen rationaliteit en emotie voor flamboyante en onvoorspelbare composities. Geëerd in binnen- en buitenland. Een Bredanaar om trots op te zijn." (uit het juryrapport)