Donemus Webwinkel — Mengelberg, Karel

Karel Mengelberg werd op 18 juli 1902 in Utrecht geboren. Hij overleed op 11 juli 1984 in Amsterdam.

Opleiding
Hij was leerling van Berthe Geuer en Willem Pijper (compositie). Van 1923 tot 1927 studeerde hij aan de Staatliche Akademische Hochschule für Musik te Berlijn: directie bij Julius Prüwer, compositie bij Lex Schrattenholz en Emil von Reznick, koor bij Siegfried Ochs. Hij studeerde ook directie bij Hermann Scherchen en akoestiek bij K.W. Wagner aan de Technische Hochschule te Berlijn (1929-1932).

Werkzaamheden
Van 1924 tot 1927 was Mengelberg koordirigent en instrumentator bij onder andere de Staatsoper en het Grosse Schauspielhaus in Berlijn. Daarnaast vervaardigde hij piano-uittreksels voor Universal Edition en Riess & Erler. Van 1927 tot 1930 was hij dirigent van het Neue Stadttheater te Greifswald en gastdirigent in Königsberg (Stadttheater en Radio). Daarna was hij tot 1933 muzikaal adviseur van de Reichs Rundfunkgesellschaft in Berlijn en chef-Tonmeister van de Deutschlandsender. Van 1933 tot 1934 werkte hij bij de Banda Municipal te Barcelona en van 1935 tot 1937 bij Ukrainfilm in Kiev. In 1938 vestigde hij zich in Amsterdam. Hij was werkzaam als leraar en dirigent van orkest- en operaklassen aan het Rotterdams Conservatorium, het Amsterdams Muzieklyceum en het Haarlems Muziekinstituut. Daarnaast was hij dirigent van het Nederlands Opera Ensemble en oprichter van de Nederlandse Beiaardschool te Amersfoort. Van 1947 tot 1956 was Mengelberg directeur van de Toonkunstmuziekschool te Amersfoort, van 1955 tot 1956 dirigent van de Operagroep 'Forum' te Enschede. Van 1945 tot 1972 was hij recensent van Het Vrije Volk, dirigent van het Symfonieorkest Schubert, de Studentenorkesten Aedon en J.Pzn. Sweelinck en van de Operavereniging D.O.S.. Voorts was hij vrije medewerker van Mens en Melodie, Preludium en andere periodieken. Van 1938 tot 1962 was hij eerste secretaris van het Genootschap van Nederlandse Componisten. Verder was hij bestuurslid op allerlei vakgebieden en bij het Scapinoballet. Mengelberg trad onder andere op als dirigent van het Concertgebouworkest, het Residentie Orkest, het Kunstmaandorkest en het Utrechts Symfonie Orkest.

Composities
Karel Mengelberg componeerde werken voor orkest, kamermuziek, solo-instrumenten, vocale werken en muziek voor theater, films en hoorspelen. In opdracht van de Johan Wagenaarstichting schreef hij Anion (1950). Tijdens het Holland Festival 1991 werd zijn Catalunya renaixent voor het eerst in Nederland uitgevoerd door het Amsterdams Blazers Collectief o.l.v. Jean Gruter. Mengelberg droeg dit werk in 1934 op aan de Banda Municipal de Barcelona, als hommage aan een "herboren Catalonië". Hij componeerde ook onder het pseudoniem Jan Quintus.

Prijzen
In 1950 en 1954 (Suite, voor orkest) werd hem de Grote Prijs voor Compositie van de Stad Amsterdam toegekend. In 1951 kreeg hij de Prix Italia voor zijn hoorspelmuziek.