Donemus Webwinkel — Röntgen, Julius

Nationaliteit: Netherlands
Geboortedatum: 1855-05-09
Sterfdatum: 1932-09-13
Website: Officiële website ; Treasured Composer's Page

De Duits-Nederlandse componist Julius Röntgen heeft een oeuvre nagelaten dat imponeert door zijn enorme omvang. In ongeveer 650 composities zijn alle traditionele genres vertegenwoordigd, van vioolsolo tot opera. Wat verder opvalt is de grote invloed van Johannes Brahms. 'Nederlands' is Röntgen vooral in folkloristische werken, zoals de 'Oud-Nederlandsche Dansen' (1904).

Julius Röntgen wordt op 9 mei te Leipzig geboren als zoon van de uit Deventer afkomstige violist Engelbert Röntgen en de pianiste Pauline Klengel. Hij groeit op met de sterke muzikale traditie van deze stad, waar zijn vader in het Gewandhausorchester speelt.

Het wonderkind maakt zijn debuut als componist en pianist in Düsseldorf. Röntgen studeert piano bij Louis Plaidy en Carl Reinecke. Zijn leerjaren sluit hij af bij de Münchense componist Franz Lachner en bij de cantor en theorieleraar Ernst Friedrich Richter in Leipzig. In 1871 worden zijn eerste composities gedrukt.

Röntgen is door velen als een zeer beminnelijk persoon beschreven, en lange vriendschappen met collega's zijn daarvan het bewijs. Hij heeft zijn eerste ontmoeting met de 22 jaar oudere Johannes Brahms, die op zijn componeren de grootste invloed zal uitoefenen. In het volgende jaar ontmoet hij Edvard Grieg.

Julius Röntgen vestigt zich in Amsterdam, waar hij zijn loopbaan begint als pianoleraar aan de muziekschool. Gedurende vele jaren organiseert Röntgen 'Soirees voor Kamermuziek' in gebouw Felix Meritis.

Röntgen is betrokken bij de oprichting van het Amsterdamse conservatorium, waar hij zijn lespraktijk voortzet. Hij speelt Brahms' 'Tweede Pianoconcert' onder leiding van de componist, die ontzet is over het lage peil van de Nederlandse orkestcultuur. In de zomer brengt hij het eerste van vele bezoeken aan Grieg in Noorwegen.

Röntgen volgt Johannes Verhulst op als muziekdirecteur van de Amsterdamse afdeling van de Maatschapij tot Bevordering der Toonkunst. Aan zijn leiding komt een einde wanneer Willem Mengelberg, dirigent van het Concertgebouworkest, deze functie tot zich trekt. Vanaf 1892 brengt Röntgen de meeste zomers door in Denemarken. Daar sluit hij vriendschap met de componist Carl Nielsen, wiens werk hij in Nederland introduceert. De Noorse folklore heeft sporen nagelaten in zijn werken als de suite 'Aus Jotunheim' (1892, oorspronkelijk voor viool en piano, ook voor orkest). In het seizoen 1893/1894 speelt Röntgen alle pianoconcerten van Ludwig van Beethoven met het Concertgebouworkest onder leiding van Willem Kes. Hij leidt een Grieg-festival in 1897 en een Brahms-festival in 1898.

Als pianist werkt Röntgen samen met de bas Johannes Messchaert, de cellist Pablo Casals en de violist Carl Flesch. Vijf van zijn zes zoons zijn musici. Uit zijn eerste huwelijk (1880-1894) met de violiste Amanda Maier zijn dit de violist Julius jr. en de cellist Engelbert jr.. Uit zijn tweede huwelijk (1897-1932) met Abrahamina des Amorie van der Hoeven zijn dit : Johannes (pianist, dirigent en componist), Edvard Frants (cellist) en Joachim (violist). Met zijn beide oudste zoons vormt hij in 1912 het Röntgen Trio. Van 1912 tot 1924 is Röntgen directeur van het conservatorium in Amsterdam. In 1919 krijgt Röntgen de Nederlandse nationaliteit.

Julius Röntgen verhuist naar Bilthoven, waar zijn zoon Frants voor hem de villa Gaudeamus heeft gebouwd. Als componist is hij in deze laatste periode bijzonder productief; hij schrijft meer dan 200 werken, waaronder achttien symfonieën. Zijn jarenlange vriendschap met Edvard Grieg is gedocumenteerd in de door Röntgen in 1930 uitgegeven briefwisseling. Ter gelegenheid van zijn 75e verjaardag wordt hem door de universiteit van Edinburgh een eredoctoraat verleend, en bij een huldiging in het Amsterdamse Concertgebouw speelt hij zijn zesde en zevende pianoconcert. Julius Röntgen overlijdt op 13 september 1932 in Utrecht.

Jurjen Vis promoveert aan de Universiteit van Utrecht op de biografie 'Gaudeamus: het leven van Julius Röntgen (1855-1932), componist en musicus'. Het boek verschijnt bij uitgeverij Waanders in Zwolle.