Donemus Webwinkel — Roos, Toon

Saxofonist Toon Roos (Alphen aan den Rijn, 11 april 1964) krijgt al op twintigjarige leeftijd de Wessel Ilcken Prijs 1984 uitgereikt. In de jaren daarna ontwikkelt hij zich tot een muzikant met een groot harmonisch inzicht en een eigen geluid. Dat laat hij tot zijn recht komen in zijn eigen groepen, die zich bewegen op het terrein van de straight-ahead-jazz, maar ook dat van de fusion. Als sideman is hij te vinden in het Dutch Jazz Orchestra en verschillende kleinere bands, zoals het kwartet en kwintet van de Belgische pianist Ivan Paduart en het Amsterdam Jazz Quintet.

Toon Roos is twaalf als hij zich als saxofoonleerling aanmeldt bij de muziekschool in Alphen aan den Rijn. Zijn tweede leraar, Albert Beltman, herkent zijn talent en neemt hem na twee jaar al op in het saxofoonensemble Five and More. De groep gaat op in de big band van pianist Rob Madna, en vervolgens in het Dutch Jazz Orchestra. In januari 1984 speelt Toon Roos op 19-jarige leeftijd als gastsolist bij het Metropole Orkest. In dit jaar begint hij zijn eigen kwartet (met pianist Robert Jan Vermeulen, bassist Onno Gerritse en drummer Hans Eykenaar), waarmee hij op het North Sea Jazz Festival landelijke bekendheid verwerft. Voor zijn originele en krachtige spel wordt hem de Wessel Ilcken Prijs (nieuwe stijl) voor jong talent toegekend. Naast zijn werk met het kwartet speelt hij ook fusion met de groepen Top Secret en Face to Face, waarin hij een begin maakt met lange verbintenissen met toetsenspeler Karel Boehlee en gitarist Peter Tiehuis. Eind 1984 verschijnt zijn debuutalbum First Impression.

In het nieuwe Toon Roos-kwartet speelt de Amerikaan Joe Heinemann piano. Bassist Frans van der Hoeven en drummer Roy Dackus completeren de groep. Heinemann blijft maar kort; Karel Boehlee neemt het stokje van hem over. In deze bezetting neemt de band de CD Attitudes op.

Robert Jan Vermeulen vraagt Toon Roos voor zijn Amsterdam Jazz Quintet, dat vooral thematisch getinte platen maakt, zoals het op foto's van Camilla van Zuylen gebaseerde Pictures Of Amsterdam (1995) en een serie portretten van bewonderde mensen, van John Cleese tot de Dalai Lama (Portraits, 1997). Met deze groep gaat Toon Roos op tournee in Mexico. Met zangeres Fay Claassen als gast maakt de groep het album Playground. In Roos' eigen groep is Christoph Erbstösser de nieuwe toetsenman, en Dré Pallemaerts de opvolger van Roy Dackus. Ze zijn te horen op de CD The Human Feel (1993).

Met het Dutch Jazz Orchestra treedt Roos op tijdens de Duke Ellington Conference in Pittsburgh. Het orkest speelt daar nieuw ontdekte muziek van Billy Strayhorn. In 1996 kiest pianist Rein de Graaff Toon Roos als een van de drie tenoren voor zijn Tenor Meeting. De Amerikanen Pete Christlieb en David 'Fathead' Newman zijn de beide anderen. In O Septeto Plus van gitarist Jan Dumée speelt Toon Roos te midden van een internationaal gezelschap een mix van jazz en wereldmuziek. De CD Rodinha komt in 1998 uit. Hij maakt radio-opnamen als gastsolist bij het Metropole Orkest.

Het North Sea Jazz Festival kent Toon Roos de Bird Award toe. Uit het juryrapport: 'Toon Roos behoort tot de beste tenorsaxofonisten van Nederland. Hij is veelzijdig, speelt in de meest diverse ensembles en staat qua instrumentale beheersing op eenzame hoogte. Hij beschikt over een intense zeggingskracht in zijn spel. Zijn onmiddellijk herkenbare toon op de tenorsax is rond en wendbaar. Toon Roos beschikt over een groot harmonisch inzicht, een vloeiende melodiek en een robuuste timing. Hoewel geworteld in de traditie behoort Toon Roos tot de moderne generatie jazzmusici die stilistisch geen grenzen kennen, en is daarmee een waardig exponent van de huidige stand van zaken in de jazzmuziek.'

De saxofonist laat zijn nieuwe fusion-formatie, de Toon Roos Group, op North Sea debuteren, met toetsenist Karel Boehlee en gitarist Peter Tiehuis. De eerste CD van de band, Free At Last, wordt in 2003 in de Amsterdamse Melkweg gepresenteerd. De Belgische pianist Ivan Paduart vraagt Toon Roos in zijn kwartet, dat later wordt uitgebreid tot een kwintet. Met Paduart toert Roos veel in het buitenland, onder meer Duitsland, Zwitserland en China.

Voor het nummer Reach For The Rose van het album The Human Feel beloont de jury van de International Songwriting Competition in de VS Toon Roos met een tweede prijs. Tevens is er een eervolle vermelding voor zijn compositie Vienna's Touch in een uitvoering samen met Toots Thielemans. De Toon Roos Group speelt op het North Sea Jazz Festival Cape Town in Zuid-Afrika.

Toetsenspeler Joe Zawinul nodigt Roos tijdens het North Sea-festival uit voor een all star-sessie van Bird-winnaars, met onder anderen Toots Thielemans, saxofonist Ravi Coltrane en gitarist John Scofield. De Oostenrijkse Amerikaan complimenteert hem na afloop: 'Thanks for playing with us, you deserve it - you're a great player.' Dat de woorden gemeend zijn, blijkt uit een uitnodiging om een paar maanden later in Zawinul's club Birdland in Wenen te komen spelen in een kwintet met bassist Kyle Eastwood, drummer Silvio Berger en zanger/pianist Willie Tee.

Om zijn 25-jarig jubileum als muzikant luister bij te zetten, brengt Toon Roos het album Love Revisited uit. Het vernieuwde kwartet dat op de CD te horen is, bestaat naast Boehlee uit bassist Hein Van de Geyn en drummer Joost van Schaik. Na de funky jazz van The Human Feel en Free At Last is bij Toon Roos een sterke behoefte gegroeid om terug te keren naar de akoestische jazz en de eindeloze mogelijkheden van de standards. 'Dit kwartet voelt als een privé-jet, waarmee je de spannendste reizen kunt maken', aldus de bandleider op zijn website. In november 2008 speelt Roos in Duitsland met de Amerikaanse slagwerkers Peter Erskine en Alex Acuña (beiden onder meer bekend van Weather Report). Aansluitend worden studio-opnamen gemaakt voor de CD Angel Dance.

Toon Roos doet twee theatertournees, met zanger Humphrey Campbell en met zangeres Lilian Vieira. Ook treedt hij op met de Braziliaanse zanger Ivan Lins. Het Toon Roos-kwartet gaat in 2009 op Europese tournee in het voorprogramma van de Amerikaanse band Steely Dan. Later dat jaar speelt Roos met zijn band in het Bimhuis met Peter Erskine. Video-opnamen van dit concert verschijnen op de CD/DVD Angel Dance, die in 2011 wordt uitgebracht. Erskine noemt Roos bij deze gelegenheid 'one of the few saxophone players in the world with a sound of their own'.