Donemus Webwinkel — Zuylen, Belle van

Synoniem: Charriere, Isabelle de
Nationaliteit: Netherlands
Geboortedatum: 1740-10-20
Sterfdatum: 1805-12-27
Website: Website

”Ik maak versjes voor mijn noten en noten voor de poëzie van anderen”, schrijft Belle van Zuylen in 1790 aan haar broer Vincent. Haar oeuvre werd door Pierre H. Dubois omschreven als “rebels en beminnelijk”, oftewel kenmerkend voor de Sturm und Drang: heftig én gevoelsmatig, tussen Verlichting en Romantiek.

Belle van Zuylen, officieel genaamd Isabella Agneta Elisabeth van Tuyll van Serooskerken, wordt op 20 oktober geboren op Slot Zuylen, bij Utrecht. Zij is de oudste van het adellijke gezin.

Belle van Zuylen publiceert anoniem het verhaal 'Le Noble', waarin ze de adel op de hak neemt. Omdat het auteurschap algemeen bekend is, nemen haar ouders het uit de handel. Een ervaring wijzer wacht Belle van Zuylen tot na haar huwelijk met verdere publicaties.

Belle van Zuylen moet afzien van haar plan om compositieles te volgen bij Jean-Philippe Rameau: die overlijdt op 12 september.

Van Zuylen wordt geportretteerd door Maurice-Quentin de La Tour (het portret is te zien in het Musée d'Art et d'Histoire te Genève).

Van Zuylen verwerft een pianoforte, een instrument dat omstreeks 1700 door Bartolomeo Cristofori in Florence werd uitgevonden. Na diverse huwelijksaanzoeken trouwt Belle van Zuylen uiteindelijk met Charles-Emmanuel de Charrière, een Zwitser van lage adel en voormalige huisleraar van haar broers. Zij vestigen zich in het landhuis Le Pontet, in de omgeving van het Zwitserse Neuchâtel. De La Tour maakt een tweede portret van haar (te zien in het Musée Antoine Lécuyer te Saint-Quentin) en Jean-Antoine Houdon een buste (Bibliothèque Publique et Universitaire, Neuchâtel). De Charrières brengen in 1974 de zomer door op Slot Zuylen.

In een brief aan haar broer Vincent van Tuyll van Serooskerken (geciteerd in Joke Hermsens roman 'De liefde dus' uit 2008) verklaart Belle haar toewijding aan de muziek. Ze zegt "iedere dag zes, acht of tien uur" achter het klavecimbel te zitten: "Dat is geen genoegen meer, maar een ontembare drift. Ik schrijf iedere dag een menuet, allegro of andante. Ik zit je nu op mijn bed te schrijven, maar zodra ik opgestaan ben, ga ik spelen en noteer een melodie die ik al tienmaal gezongen heb voor ik die opschrijf, geïnspireerd door maar een paar woorden: Perdone Amate Nice. Dat komt uit een cantate van Metastasio, waarvan ik alleen de betekenis ken, het algemene thema en dit (…). Ik heb daarvoor de hulp ingeroepen van een jonge Duitse componist [Johann Chr. Vogel]. Er zijn van mij, of van ons, negen sonaten voor klavecimbel gegraveerd; met zes andere is men bezig. Er moeten er trouwens nog meer gegraveerd worden, en zojuist heb ik viooltrio's geschreven. Ik ben daarbij geholpen en gecorrigeerd en de cellopartijen zijn niet van mij; maar al doende componerend, vragend, luisterend, oordelend, kiezend, heb ik behoorlijk wat harmonieleer opgestoken. Elke dag gaat het mij beter af en heb ik minder hulp nodig. Mijn leraar staat verbaasd over de vruchtbaarheid van mijn verbeelding en heeft er bijna net zo veel plezier in als ik".

In Parijs worden haar 'Airs et Romances avec accompagnement de clavecin' gepubliceerd. Dit zijn zogeheten klavierliederen, een in die tijd favoriet genre (ook bij Joseph Haydn): een korte, volksliedachtige melodie, ondersteund door een bas.

Isabelle de Charrière, zoals Belle van Zuylen nu bekend is, schrijft een operalibretto: 'Polyphème ou Le cyclope'. De Italiaanse componist Niccolò Antonio Zingarelli, leraar van onder anderen Vincenzo Bellini, verblijft drie maanden op Le Pontet. Onder zijn leiding (en niet bang voor heftige discussies) werkt zij aan de muziek bij 'Polyphème', 'Les femmes' en 'L'Olympiade'.

De Charrière voltooit de opera 'Zadig' op een tekst naar Voltaire. In september wordt zij ernstig ziek.

Isabelle de Charrière overlijdt in de nacht van 26 op 27 december in Le Pontet. Een paar dagen later wordt ze in Colombier begraven. Haar geschriften, nagelaten aan haar vriendin Henriette l'Hardy, komen na Henriettes overlijden in handen van Henriettes zoon Eusèbe Gaullieur. Dankzij Gaullieur kan het leven en werk van Isabelle de Charrière / Belle van Zuylen later gereconstrueerd worden; Charles Augustin Sainte-Beuve publiceert twee uitvoerige studies over haar en haar werk.