gerelateerde werken
Canto Ostinato : voor toetsinstrumenten, 1976-79 / Simeon ten Holt
Genre:
Kamermuziek
Subgenre:
Piano
Bezetting:
4pf
XXII: any two : woodwinds, 1975 / Jos Kunst
Genre:
Kamermuziek
Subgenre:
Variabele instrumentatie; Variabele instrumentatie
Bezetting:
variable
Brad’s Feast : C version : Bb version : Eb version / Angelo Verploegen
Genre:
Kamermuziek
Subgenre:
Variabele instrumentatie
Genre:
Kamermuziek
Subgenre:
Variabele instrumentatie
compositie
Lemniscaat : voor toetsinstrumenten = for keyboard instruments, 1982-83 / Simeon ten Holt
Overige auteurs:
Holt, Simeon ten
(Componist)
Toelichting:
N.B. Om Lemniscaat in het openbaar uit te voeren is toestemming nodig van Donemus Publishing. Neem contact op via webshop@donemus.nl
Lemniscaat werd in 1983 voor het eerst uitgevoerd te Bergen NH, in een oude, niet meer in gebruik zijnde bioscoopzaal. Ontdaan van de stoffering en met zijn planken vloer had deze zaal veel weg van een balletstudio. Het nog aanwezige bioscoopdoek kon benut worden voor de projectie van dia's: tachtig meer of minder gestileerde beelden van het door de uitvoerenden gebruikte handschrift van de partituur. Deze reeks traag verspringende beelden werd ingezet gedurende de periodes dat de band de uitvoering overnam. De band was de registratie van voorafgaande gedeelten van het concert zelf. Behalve de componist, die de solo-episodes voor zijn rekening nam, werd de uitvoering gerealiseerd door een ensemble van vier pianisten. De live-blokken hadden een duur van drie tot vier uur. Voor de uitvoering, die dertig uur ononderbroken zou duren, was een soort dienstregeling ontworpen. De bezoeker kon, hiervan gebruik makend, bepalen welk gedeelte respectievelijk welke gedeelten werden bijgewoond.
Ondanks het komen en gaan van het publiek heerste er een grote concentratie in de zaal. De partituur is een compromis tussen een te veel en te weinig aan voorschrift, tussen binding en vrijheid: een open scenario. De duur van het stuk is onbepaald, maar wordt gedragen door een opvatting van de tijd waarin de klok kan worden vergeten, de anti-stopwatch-timing. De tijd speelt een belangrijke rol. De partituur is samengesteld uit maten of groepen van maten die een herhalingsteken meekrijgen. Praktisch komt het erop neer dat de uitvoerenden zelf dienen te beslissen over het aantal van de herhalingen. Zoals gesteld in de toelichting bij Canto Ostinato, een eerder geschreven, aan Lemniscaat verwant stuk, heeft de herhalingsprocedure ook hier tot doel een toestand te scheppen waarin het muzikale object zijn zelfstandigheid kan bevestigen. Tijd wordt ruimte waarin het muzikale object gaat zweven. Een proces doet zich voor waarin de aandacht niet wordt gericht op de expansie, maar op de
binnenkant van de klank. Ook door de componist niet vermoede en niet voor te schrijven mogelijkheden van het muzikale gebeuren dienen zich aan. Explicitering van de impliciete potenties. Dit proces wordt niet geboren uit specifiek muzikaal-technische voorschriften (bijvoorbeeld faseverschuiving, kleine veranderingen in de muzikale figuratie, etc,) - ofschoon deze kunnen optreden - maar ook door de momentele dispositie (saamhorigheid) van het ensemble. Onnodig te zeggen dat deze saamhorigheid de vrucht is van een voorafgaande inlevingsperiode. Zo gesteld zal het stuk, door hetzelfde ensemble gespeeld, 's morgens anders verschijnen dan 's avonds. Dit is een van de aspecten waardoor dit 'werk in uitvoering' zich onderscheidt. - SIMEON TEN HOLT