gerelateerde werken
Dutch airlines : for harmonium, 1999 / Immanuel Klein
Genre:
Kamermuziek
Subgenre:
Orgel
Bezetting:
harm
Voice of the planet : (2005) / Jan Vriend
Genre:
Orkest
Subgenre:
Cello en orkest
Symphony Nº 4 "The Bell" : for cello and orchestra / Victoria Poleva
Genre:
Orkest
Subgenre:
Cello en orkest
Bezetting:
vc-solo picc fl2 ob2 ca cl2 cl-b fg2 fg-b h4 tp3 trb3 perc pf hrp cel vl2 vla vc db
Concerto : per violoncello ed orchestra / Hans Kox
Genre:
Orkest
Subgenre:
Cello en orkest
Bezetting:
vc-solo fl ob cl fg trb(trb-b) perc str
compositie
Iris : fragmenten voor cello en orkest, 1989 / Immanuel Klein
Overige auteurs:
Klein, Immanuel
(Componist)
Toelichting:
Program note (Dutch): Iris ontstond tijdens Kleins verblijf in West-Berlijn. De kleur van de iris - het regenboogvlies - is misschien wel de meest specifieke van het menselijk lichaam. Zich bevindend tussen het oogwit en het pupilzwart - en als drempel tussen buiten en binnen - doseert de iris díe bepaalde hoeveelheid licht die voor het netvlies als beeldontvangend "draaglijk" is. De lading - de inhoud van het stuk Iris - kan worden bezien als analogie van het hierboven omschreven diafragmeren.
Voor het componeren maakte Klein hoofdzakelijk gebruik van een harmonium, waardoor een werkwijze gevolgd kon worden die direkter van de klankkleur uitging en het instrumenteren tot een primaire, bijna natuurlijke handeling maakte.
"Bij bepaalde passages met liggende akkoorden kon ik - doordat met gewichtjes desgewenste toetsen ingedrukt worden gehouden - het harmonium be-trappend, bovendien op de cello spelend uitzoeken welke noot ik voor de volgende of na de voorafgaande wilde".
Iris is geen lineair gecomponeerd stuk. De ondertitel "fragmenten voor cello en orkest" verwijst naar een selektie die Klein heeft gemaakt uit een veelheid van minder of meer uitgewerkte motieven en invallen - tevoorschijn gejeukt door het "bevingeren" van harmonium en cello - die gedurende enkele maanden werden genoteerd en pas tegen het eind van het componeerproces hun definitieve, gevoelsmatig afgewogen plaats kregen.
Externe invloeden die tijdens het ontstaan van Iris een rol hebben gespeeld zijn met name György Ligeti's Konzert für Violoncello und Orchester (1960) en Henri Dutilleux' Tout un monde lointain... (1968-'70). - IMMANUEL KLEIN