gerelateerde werken
Cors et cordes : pour cor de basset et orchestre de chambre, 1978 / Geert van Keulen
Genre:
Orkest
Subgenre:
Klarinet en groot ensemble
Bezetting:
0200 2000 cemb 12vl 4vla 4vc 2cb bh-solo
Martin Korda D.P. / Henk Badings
Genre:
Opera, muziektheater
Subgenre:
Opera
Bezetting:
soloists GK4 3222 4331 timp perc cel str tape
Windekind : Operetta in three acts / Israel Olman; words by Orietites (?)
Genre:
Opera, muziektheater
Subgenre:
Opera
Genre:
Opera, muziektheater
Subgenre:
Opera
compositie
Aan de Wannsee : opera, 1986 / libretto Louis Ferron, Geert van Keulen
Overige auteurs:
Ferron, Louis
(Tekstdichter/librettist)
Keulen, Geert van
(Componist)
Toelichting:
Program note (Dutch): [Première: 19 april 1986 - De Brakke Grond, Amsterdam - Anne Marie Dur, Wout Oosterkamp, Operatief] - Wat voor een muziek moet je je voorstellen bij een drama, waarin liefde en dood, man en vrouw, held en slachtoffer, eer en ondergang van plaats verwisselen, in elkaar overgaan, met elkaar verward worden, waarin de werkelijkheid soms nauwelijks zichtbaar is? Gaan wij 175 jaar terug, naar 1811, het jaar waarin 'Aan de Wannsee' speelt, dan ziet het muzikale landschap er ongeveer zo uit. Beethoven is bijna 41 jaar, woont in Wenen en werkt aan zijn 8e, wellicht nog aan zijn 7e symfonie, voltooide juist zijn strijkkwartet opus 95. In Duitsland viert Von Weber triomfen als pianist en zal binnen enkele jaren zijn belangrijke baanbrekende opera's schrijven. Meyerbeer, medeleerling van Von Weber in Darmstadt, heeft reeds zijn eerste opera 'Jephtas Gelübde' geschreven, de eerste van een lange reeks muziekdrama's, die door hun ongehoorde zeggingskracht en hun nieuwe instrumentatie-effecten
grote indruk op Wagner zullen maken, zo'n 30 jaar later. De geboorte van dit 'hooggebergte' in het muzikale landschap, om met Ferron te spreken, laat nog een kleine twee jaar op zich wachten. Een belangrijke gegeven in het libretto van 'Aan de Wannsee' is, zoals gezegd 'verwisseling'. Ook in het werk van Kleist speelt dit thema een grote rol, ja zelfs in zijn leven. Verwisseling en verschuiving zijn ook de uitgangspunten geweest bij de compositie van de muziek, zowel technisch als stilistisch. Zoals Kleist in werk, leven en daad zijn tijd vooruit nam, zo loop ik, vanuit 1811 gezien vooruit op de muziek van de 19e en 20e eeuw, maar dan met het perspectief vanuit de tweede helft van de 20e eeuw, dus in omgekeerde volgorde: eerst Stockhausen, dan Schönberg, Alban Berg, Stravinsky, Debussy, en vervolgens Mahler, Wagner natuurlijk, Berlioz, Weber, Meyerbeer en heel ver weg inmiddels Beethoven, het jaar 1811. Door deze achterstevoren gehouden 19e eeuwse verrekijker kijken we naar nu, 1986,
en zien een klein orkestje, een romantisch orkest verkleind tot een paar instrumenten, maar nog wel met die zo karakteristieke blaasinstrumenten van de romantiek: klarinet en hoorn. Verder nog een toetsinstrument - piano? - en een tot kwartet geslonken strijkorkest en nog enig slagwerk. Van al die componisten die ik tegenkwam bij mijn blik in toekomst/verleden is wat blijven hangen, maar ook de instrumenten uit mijn orkest zijn niet meer helemaal authentiek: de klarinettist speelt ook op de es-klarinet (meegekomen van Berlioz), basklarinet (bij Meyerbeer en Wagner tegengekomen) en contrabasklarinet (voor het eerst gezien bij Schönberg). De strijkers gebruiken soms technieken die pas veel later dan 1811 aan bod kwamen en het toetsinstrument is een polyfone digitale synthesizer geworden. Aan het vroeg-romantische slagwerk zijn instrumenten als ratel, zweep, leeuwegebrul, roede en rasp toegevoegd.
Zo zie ik dit muziekdrama, klein van afmetingen, maar groot in de beleefde emoties; heftig, pathetisch, lieflijk en zoet soms, maar ook vulgair en decadent, gekleurd door 175 jaar muziek. - GEERT VAN KEULEN