gerelateerde werken
Hypothema : for recorders, opus 20, 1969 / Peter Schat
Genre:
Kamermuziek
Subgenre:
Blokfluit; Elektronica met verschillende instrumenten; Blokfluit met multimedia
Bezetting:
rec-t tape
Genre:
Vocaal
Subgenre:
Zangstem en instrument(en)
Bezetting:
sopr-m sax-a perc pf
Mélange sableux : (1999) / Geert van Keulen
Genre:
Vocaal
Subgenre:
Zangstem en instrument(en)
Bezetting:
sopr-m rec-a (rec-so rec-t) cl-b (cl) trb vibr g pf vl cb
Genre:
Vocaal
Subgenre:
Zangstem en instrument(en)
Bezetting:
sopr fl ob cl fg h
compositie
Canto general : opus 24, for mezzo-soprano, violin and piano, (1974) / Peter Schat
Overige auteurs:
Neruda, Pablo
(Tekstdichter/librettist)
Schat, Peter
(Componist)
Toelichting:
Program note (Dutch): (...). In eerste opzet was het Canto een duivelstriller-sonate voor viool en piano, maar nadat ik de hele inleiding klaar had, merkte ik dat het toch weer een stuk voor Lucia ging worden, en dat ik er opnieuw zonder de hulp van een politiek dichter niet uit kon komen. Ik besprak de kwestie met Jan van Vlijmen, die voor een analoog probleem stond in een strijkkwartet waar hij aan werkte. Hij noemde Pablo Neruda, held van het Chileense volk, dat door mensenslachters achter de bureaus in Washington telefonisch het hart was uitgerukt. In de cyclus Alturas de Macchu Picchu vond ik het gedicht en over zo'n treffer moet men niet gering denken: het is een brug over een volle oceaan, een kernfusie, die dagenlang nagloeit. In een beschouwing van Dolf Verspoor, de vertaler, vond ik deze karakterisering van Neruda's poëzie: "Het zijn muziekstukken, in mineur, uit louter benaderingen, soms gewijzigd en teruggenomen binnen het gedicht, met veelal gelijktijdig inzettende dissonanten. En het is
een musicus die deze poëzie van een even twintigjarige het zuiverst benadert: de Chopin in zijn nadagen schrijft aan een vriend: "Wij zijn een stel oude clavecimbels waarop de tijd en de omstandigheden hun povere trillers hebben uitgespeeld".
Verspoor spreekt verder over het "obsederende gebruik van het gerundium, van het aan de gang zijnde, het zich continue herhalende" en het zou mijn opgave zijn ieder woord uit het gedicht te verhitten, niet met andere woorden, maar met muziek.
De eerste uitvoeringen van Canto General werden in de zomer van 1974 door Lucia Kerstens, Vera Beths en Reinbert de Leeuw op de Chili-avonden van het AEC gegeven. Zij riepen de vraag op of een dergelijk werk wel geschikt is voor de openlucht, of het zin heeft de Kleine Zaal eerst af te breken, om hem daarna in het Vondelpark weer op te bouwen, in de achtertuin van het Concertgebouw. Zeker is, dat die uitvoeringen een te hoge belasting voor de spelers en soms ook voor het publiek waren. Maar de opgeworpen vraag kan niet principieel beantwoord worden door een empirische, volwassen Kleine Zaal uit te spelen tegen een experimenteel Circus, dat nog helemaal in de kinderschoenen staat.
Alturas de Macchu Picchu is een cyclus van twaalf gedichten - waarvan ik de laatste koos - uit de bundel Canto General. Over de titel schrijft Dolf Verspoor: "Macchu Picchu in Peru (zegge Matsjoe Pitsjoe, 'aloude top') is de legendarische verloren stad van de Inca's, wellicht pre-Inca, op de letterlijk adembenemende hoogte van drieduizend meter, het pas in onze eeuw ontdekte grootse stadheilgdom van een complete beschaving zoals wij ze nog steeds aan het uitroeien zijn (...)" en zoals de imperialisten Chili in de moordgreep van de generaals kregen. Maar niet voorgoed. Want zoals de levende Allende zijn wapen van Fidel, zijn medestrijder in de Revolutie, kreeg, zo kreeg de dode held van het Chileense volk onsterfelijker wapens van zijn vriend Neruda. Zo vormen zij de peilers van een brug die Chili's strijd met onze strijd verbindt, een strijd waarvan de inzet een socialistisch levende, of een imperialistisch dode wereld is (...). - PETER SCHAT