componist
Hans Henkemans is een vooraanstaande Nederlandse pianist en componist uit de twintigste eeuw. Zijn composities omvatten orkestrale en vocale werken, kamermuziek en een opera. Hij treedt vijfentwintig jaar lang op ...
gerelateerde werken
Concerto : per violoncello ed orchestra, 1988/1989 / Hans Henkemans
Genre:
Orkest
Subgenre:
Cello en orkest
Bezetting:
3333 4331 timp perc cel hp str vc-solo
Ave Maria : voce bassa, archi / Alexander Voormolen
Genre:
Vocaal
Subgenre:
Zangstem en orkest
Bezetting:
low str
Pax : Chanson pour une voix et orchestre / Israel Olman; parloes: R. Viguier
Genre:
Vocaal
Subgenre:
Zangstem en orkest
Liederen op teksten van P.C. Boutens : voor tenor en orkest, (1940) / Henk Badings
Genre:
Vocaal
Subgenre:
Zangstem en orkest
Bezetting:
ten 2232 3230 timp 2perc cel hp str
compositie
Villonnerie : voor baryton en orkest, 1965 / (teksten van François Villon), Hans Henkemans
Overige auteurs:
Villon, Francois
(tekstdichter/librettist)
Bevat:
Le debat de cuer et du corps de Villon
Ballade pour Robert d'Estouteville
Tétrastique
Toelichting:
Program note (Dutch): (Première: 29-9-1966 - Rotterdam - Renato Capecchi, Rotterdams Philharmonisch Orkest o.l.v. Jean Fournet). Het componeren van de liederencyclus, waaraan ik - na de voltooiing ervan - bovenstaande naam heb gegeven, stelde mij voor enkele niet alledaagse problemen. Daar was om te beginnen de in taalkundig opzicht nogal weerbarstige oude Franse tekst; om tot een juist begrip van de waarde van elk woord, van elke zin te komen, kon ik mij niet verlaten op de briljante, maar uiteraard hier en daar vrije vertalingen van Ernst van Altena. Vandaar dat ik in de eerste plaats heb getracht inzicht te krijgen in de letterlijke en dichterlijke zeggingskracht van het origineel. Daarnaast was ik natuurlijk blij in Van Altena's vertalingen het Nederlands equivalent te vinden van het poëtische klimaat dezer unieke verzen.
De keuze van het eerste, 'Le debat du cuer et du corps de Villon', bracht een andere moeilijkheid met zich mee: het muzikaal gestalte geven aan een 'dialogue intérieur', waarbij mij, naast vorm-technische en orkestrale middelen. Slechts één vocaal medium ten dienste stond: de stem van de zanger. Door deze in sterk contrasterende en elkaar snel afwisselende timbres te laten zingen ontstond goed beschouwd een miniatuuropera in oratorium-vorm. Het behoeft geen betoog dat deze wijze van stembehandeling de hoogste eisen aan de vocale en interpretatieve kwaliteiten van de zanger stelt. Compositorisch lag de moeilijkheid vooral in het onderbrengen van dit pijlsnelle en soms dramatische tweegesprek in de coupletvorm, waarin deze ballade ten slotte geschreven is - een probleem, dat Villon zo te zien in letteris spelenderwijs heeft opgelost....
De 'Ballade pour Robert d'Estouteville' is een liefdeslied dat Villon dichtte op diens verzoek 'pour sa (d.i. d'Estouteville's - H.H.) dame, qui tous biens a', zoals hij zelf zegt. Robert d'Estouteville veroverde zijn vrouw bij een tournooi op Sicilië en het is niet vergezocht te veronderstellen dat hij Villons gedicht als huwelijksgeschenk heeft aangeboden aan zijn Ambroise de Loré, wier naam kunstig gespeld wordt in de beginletters van de eerste veertien regels (ook in de fraaie vertaling van Van Altena). Het karakter van dit gelegenheidsgedicht is uiteraard amoureus, en de uitdaging dit in eigentijdse klanken tot leven te brengen was een even moeilijke als aantrekkelijke opgave.
Het kwatrijn, waarmee de cyclus afgesloten wordt, determineerde tevens de symfonische vorm ervan: er is een duidelijke motivische verwantschap van dit derde deel met het eerste lied. De korte tekst is ondergebracht aan het einde van een tamelijk uitvoerige orkestrale episode. Met opzet gebruik ik niet het woord 'voorspel' of 'inleiding': de tekst is een ultime, verbale consequentie van het in een honderdtal maten geschapen muzikale klimaat en - voor mij - tevens de kernachtige signatuur van een groot en onbelemmerd dichterstalent. - HANS HENKEMANS