Donemus Webwinkel — Baaren, Kees van

Nationaliteit: Netherlands
Geboortedatum: 1906-10-22
Sterfdatum: 1970-09-02
Website: Treasured Composer's Page

Om in zijn levensonderhoud te voorzien speelde Kees van Baaren jazz en begeleidde hij het Kabarett der Unmöglichen. Zijn grote inspirator toen was jazzpianist Fats Waller. Pianist Misha Mengelberg (en Van Baaren-leerling) zegt hierover: "Van Baaren speelde de muziek van Waller zelf heel aardig, met veel interessantere akkoorden dan in het origineel. Alleen de swing ontbeerde hij danig in zijn uitvoering." Als leraar en componist heeft hij een zeer stimulerende invloed op het Nederlandse muziekleven en op de generatie van componisten die zijn leerlingen zijn, onder wie Louis Andriessen, Theo Bruins, Reinbert de Leeuw, Misha Mengelberg, David Porcelijn, Peter Schat, Jan van Vlijmen, Jan Wisse en, verrassend genoeg, Harry Bannink. Zijn oeuvre bestaat hoofdzakelijk uit orkest- en kamermuziek.

Kees van Baaren wordt op 22 oktober geboren in Enschede. Als zoon van een muziekhandelaar speelt Van Baaren al vroeg piano en cello, maar ook mondharmonica.

Aan het Stern'sche Konservatorium in Berlijn studeert hij piano bij Rudolf Breithaupt en compositie en theorie bij Boris Blacher en Friedrich Koch. Van Baaren treedt op als jazz en 'Kabarett'-pianist onder het pseudoniem Billy Barney.

Kees van Baaren volgt compositielessen bij Willem Pijper aan het Rotterdams Conservatorium. De eerste nog te achterhalen compositie dateert uit 1933, 'Quintetto per Archi'; alle eerdere werken vernietigde hij. In zijn muziek gebruikt hij vaak gelijktijdig de kiemceltechniek van Willem Pijper en de dodecafonische methode van Arnold Schönberg door elkaar. Zelf zegt hij daar over: "Voor mij is er geen verschil tussen de kiemcel en de reeks. Toen ik dat zei tegen Pijper, zei hij, 'Je hebt helemaal gelijk, maar ik kan er geen twaalf tegelijk in de gaten houden'".

In deze periode openbaart Van Baaren geen enkele compositie. Na de oorlog doceert hij aan het Rotterdams Conservatorium.

Kees van Baaren wordt directeur van het Amsterdams Muzieklyceum.

De invloed van zijn leermeester Willem Pijper is groot. Maar ondanks Pijpers weerstand tegen Arnold Schönberg neemt Van Baaren Schönbergs technieken over. Dat blijkt uit het 'Septet' uit 1952. Op grond van dit werk wordt Van Baaren geprezen als "de, technisch gesproken, 'modernste' componist van Nederland". Dat deze muziek "op het eerste gehoor meer naar Pijper dan naar Schönberg klonk, zegt veel over de invloed van zijn leermeester". (Elmer Schönberger: Serialisme in Nederland, pro en contra). Later in de jaren '50 herhaalt hij deze dodecafonische schrijfwijze in ondermeer 'Muzikaal Zelfportret' en 'Sinfonia' (1957) voor orkest. In 1953 wordt Kees van Baaren directeur van het Utrechts Conservatorium en in 1958 wordt hij directeur van het Koninklijk Conservatorium in Den Haag.

Met zijn 'Variazoni per Orchestra' vestigt hij zijn naam als serialistisch componist. "Van Baaren wordt op grond van deze en latere composities als 'vader van het Nederlandse serialisme' gezien". (Leo Samama, 2006)

Van Baaren ontvangt de Sweelinck Prijs voor zijn gehele oeuvre. 'Musica per Orchestra' (1966) is het laatste stuk voor groot ensemble en 'Musica per Campane' - de tweede versie - is zijn laatst voltooide werk; een vioolconcert voor solist Theo Olof blijft onvoltooid.