gerelateerde werken
24 capriccio's voor viool solo
Genre:
Kamermuziek
Subgenre:
Viool
Bezetting:
vl
Caixa de dolços / Candy Box : Version for piano trio / Chiel Meijering
Genre:
Kamermuziek
Subgenre:
Pianotrio (piano, viool, cello)
Bezetting:
vn vc pf
Genre:
Kamermuziek
Subgenre:
Pianotrio (piano, viool, cello)
Bezetting:
vl vc pf
Trio no. I : voor viool, cello en piano, 1950 / Jan van Dijk
Genre:
Kamermuziek
Subgenre:
Pianotrio (piano, viool, cello)
Bezetting:
pf vl vc
compositie
Niemandsland : - a very satisfactory first day -, voor viool, cello en piano, 1999 / Hans Koolmees
Overige auteurs:
Brahms, Johannes
(Op een thema van)
Koolmees, Hans
(Componist)
Toelichting:
Program note (Dutch): (Première tijdens het Hans Koolmees Festival - 19-5-1999 - Lantaren/Venster, Rotterdam - Rembrandt Trio (Folke Nauta, Janine Jansen, Jeroen den Herder)).
Niemandsland is de term die tijdens de 1e Wereldoorlog gebruikt werd voor de strook land die de loopgravenstelsels van Duitsers en Geallieerden van elkaar scheidde. De breedte varieerde van minimaal een tiental meters tot maximaal 1 km. Gedurende de dag was Niemandsland letterlijk uitgestorven: betreding van het gebied in het zicht van de vijand betekende een zekere dood. 's Nachts was het er vaak een drukte van belang: verkenningspatrouilles werden uitgevoerd om vijandelijke stellingen in kaart te brengen, werkploegen repareerden prikkeldraadversperringen, of knipten ter voorbereiding van een aanval daar juist gaten in, raids werden ondernomen om vijandelijke manschappen krijgsgevangen te nemen. Zoals het woord aanduidt was het gebied niemands eigendom, tegelijkertijd was het de duurst betaalde grond van Europa: duizenden levens werden opgeofferd tijdens veelal vruchteloze pogingen een strook aan flarden geschoten woestenij van een paar hectare te veroveren; meestal werd bij de
onvermijdelijke tegenaanval dit maanlandschap weer heroverd. 'A very satisfactory first day' was het commentaar van het Britse opperbevel op een van die nutteloze aanvallen: de slag aan de Somme in 1916, waar op 1 juli aan Engelse zijde 60.000 slachtoffers vielen, waarvan 20.000 dodelijk, en dit zonder noemenswaardige terreinwinst. (In de slag bij Verdun was terreinwinst zelfs niet meer het beoogde doel, maar het maken van zo veel mogelijk slachtoffers: de Duitse strategie was om het Franse leger bij Verdun te laten doodbloeden).
Het pianotrio Niemandsland is ontstaan uit mijn fascinatie voor, en verbijstering over de menselijke machinaties die keer op keer, en tijdens de 1e Wereldoorlog met wel heel hoge frequentie, leiden tot situaties waarin geweld met zulke buitensporige offers nodig lijkt. Het is een beschouwing van een barbaarse 'condition humaine' (het Sadistische Universum) waarin destructie noodzakelijk is teneinde creatie mogelijk te maken. Het muzikale materiaal sluit direct aan bij dit buitenmuzikale gegeven: het werk citeert de treurmars uit Ein Deutsches Requiem van Johannes Brahms en het soldatenliedje It's a long way to Tipperary. Op meer abstract-muzikaal niveau heb ik de 15e Prélude van Chopin gebruikt als model voor vorm en harmonische kleur. - HANS KOOLMEES