gerelateerde werken
Dr. Haydn's universe : for speaker, wind octet and percussion, 1999 / Elmer Schönberger
Genre:
Vocaal
Subgenre:
Spreekstem en instrument(en)
Bezetting:
recit 2ob 2cl 2h 2fg perc
Sailor talk : for guitar and piano : 2006 / Henk Alkema
Genre:
Kamermuziek
Subgenre:
Gitaar en toetsinstrument
Bezetting:
g pf
'n Dame scheert haar benen : voor gitaar en clavecimbel, 1981 / Chiel Meijering
Genre:
Kamermuziek
Subgenre:
Gemengd ensemble (2-12 spelers); Gitaar en toetsinstrument
Bezetting:
g cemb
Genre:
Vocaal
Subgenre:
Gemengd koor
Bezetting:
GK8
compositie
Quartetto E-dur : Arrangement for guitar and piano / Franz Joseph Haydn, arranged by Kees Arntzen
Overige auteurs:
Arntzen, Kees
(Arrangeur)
Haydn, Joseph
(Componist)
Toelichting:
In de bibliotheek van Augsburg wordt reeds lange tijd een achttiende-eeuws handschrift bewaard van een ‘Hayden’-kwartet voor viool, altviool en cello met een obligate luitpartij. In de jaren twintig van de vorige eeuw hield de Duitse luitist Hans Dagobert Bruger het nog voor een originele compositie van Franz Joseph Haydn met luit, maar al gauw bleek dat het een omzetting betrof van een reeds bestaand strijkkwartet van Haydn in E gr. t., opus 2 nr. 2, vervaardigd door een luitminnende tijdgenoot van Haydn.
Dat was even slikken, maar niettemin blijkt de combinatie van strijkers met een tokkelinstrument, zoals ook uit de befaamde gitaarkwartetten van Luigi Boccherini spreekt, aangenaam prikkelend voor het oor.
Terecht, dat prof. Karl Scheit – mijn voormalige docent aan de Weense ‘Hochschule für Musik’ – besloot tot een bewerking voor gitaar en drie strijkers, op basis van de door Bruger al in 1924 vervaardigde uitgave met luit. Nu er weer alom gemusiceerd wordt op kopieën van oude instrumenten en er met name weer veel pianofortes in omloop zijn, bleek het de moeite te lonen de Scheit-uitgave andermaal om te zetten, maar nu naar een versie met gitaar en pianoforte. De klank van beide instrumenten vloeit zeer fraai samen en laat deze sprankelende muziek geweldig tot haar recht komen.
Het bleek hierbij van voordeel, de hele partituur vanuit de toonsoort D grote terts – waarvan het Augsburger handschrift en Brugers bewerking zich bedient – in zijn geheel terug te zetten naar de oorspronkelijk door Haydn in het strijkkwartet gebruikte toonsoort van E grote terts. Niettemin leunt deze uitgave sterk op de door Karl Scheit in 1959 gemaakte editie voor gitaar en strijkers, die de toonsoort van D gr. t. evenwel in ere hield. Scheit distilleerde uit de generale-bas achtige luitpartij – die praktisch alles met de cello meespeelt – een hoogwaardige gitaar-partij, die meestal de hoogste toon voert (lees: de partij van de primarius speelt) maar die soms ook de partij van de tweede viool voor zijn rekening neemt, en die dus gedurig aanvult met de baslijn. Wij danken Scheits uitgever Doblinger voor de licentie voor deze bewerking met pianoforte.
Met zoveel bronnen is het lastig kiezen, maar ik hoop met onderstaande uitgave een speelbare en toegankelijke versie te hebben geconstrueerd, die nu eens leunt op het origineel, dan weer gebruik maakt van suggesties van Bruger en voor een groot deel het werk van Scheit overneemt. Op enkele plaatsen, met name in de menuetten, konden we het niet nalaten, de muziek van Haydn te voorzien van een extra accent of een imiterende inzet.
Kees Arntzen