gerelateerde werken
Variazioni sinfoniche : per orchestra / Berend Giltay
Genre:
Orkest
Subgenre:
Orkest
Bezetting:
2221 3200 timp perc pf4h str
Symphony Nº 5 : in B flat major / Anton Bruckner
Genre:
Orkest
Subgenre:
Orkest
Bezetting:
2fl 2ob 2cl 2fg 4h 3trp 3trb tb timp str
Symphonie no. 3 : Thrène et Péan, 1921-1922 / Matthijs Vermeulen
Genre:
Orkest
Subgenre:
Orkest
Bezetting:
2pic 2fl(pic) 2ob ob(eh) 2cl cl(cl-b) 2sax 4fg 4h 4trp 3trb tb 2timp 3perc 2hp str
Feestgericht : ballet, op. 26 / Luctor Ponse
Genre:
Orkest
Subgenre:
Orkest
Bezetting:
2222 2220 2perc pf str
compositie
Kurucz Változatok : voor orkest / Berend Giltay
Overige auteurs:
Giltay, Berend
(Componist)
Toelichting:
Program note (Dutch): De indruk zou gewekt kunnen worden, dat één van de Kurucz-liederen als thema voor deze variaties gebruikt is, doch dit is niet het geval. De Kurucz-variaties zijn ontstaan uit een eigen thema van de componist. Er zijn zes variaties, waarvan de laatste drie zonder onderbreking in elkaar overgaan.
Er is een andere reden aanwezig waarom de componist de naam Kurucz-variaties aan zijn werk gaf.
De voorvaderen van de componist behoorden tot de oude Hongaarse adel. Enkelen van hen zijn in 1698 uit Hongarije naar Nederland gevlucht en vestigden zich te Dordrecht.
Kurucz zijn vrijheidsstrijders, die leefden in de zeventiende en achttiende eeuw in Hongarije. In die tijd is in Noord-Hongarije een opstand uitgebroken, onder aanvoering van prins Rakoczy, tegen de Habsburg-overheersing. De opstandelingen noemden zich Kurucz om zich te onderscheiden van de keizerlijke soldaten, die Labancz genoemd werden.
Bij de kampvuren, in hun vrije uren, hebben de Kurucz zich met reciteren van zelfgemaakte ballades geamuseerd. Deze ballades vertonen veel overeenkomst met soortgelijke ballades van onder andere de Kozakken, de zogenaamde Dumkas. Net als bij deze Dumkas wisselden de verschillende stemmingen en tempi zich vlug en vaak af. Deze werden afwisselend gereciteerd, gezongen en gedanst en hadden als onderwerp liefde, strijd, overwinning, nederlaag, enz.
Voor de muzikale uitbeelding gebruikten zij het liefst de tarogato, een soort klarinet, maar met een dieper en doordringender toon dan onze tegenwoordige klarinet. Voor de begeleiding zorgden snaar- en ritme-instrumenten. Een bekende zangeres-danseres in die tijd was een marketentster, genaam Czinka Panna.
Reminscenties aan die woelige tijd, waardoor de Hongaarse familie Giltay genoodzaakt werd Hongarije te verlaten, deden de nakomeling van dit oude Hongaarse geslacht besluiten dit orkestwerk met Hongaarse inslag, zowel melodisch als ritmisch, Kurucz-variaties te noemen. - BEREND GILTAY