gerelateerde werken
Syntaxis II : voor symphonieorkest / Ton de Leeuw
Genre:
Orkest
Subgenre:
Orkest
Bezetting:
3fl fl(pic) 4ob 4cl 4rfg 4h 4trp 4trb tb 3perc hp pf(cel) str
Albedo I : (1982), for tape / Jan Vriend
Genre:
Kamermuziek
Subgenre:
Elektronische muziek
Bezetting:
soundtrack
Phalanxes : electronische muziek, 2005 / Kees Tazelaar
Genre:
Kamermuziek
Subgenre:
Elektronische muziek
Kompositie 1972 : electronic music, 1972 (score 1995) / Jan Boerman
Genre:
Kamermuziek
Subgenre:
Elektronische muziek
Bezetting:
tape
compositie
Syntaxis I : (1966), electronic music / Ton de Leeuw
Overige auteurs:
Leeuw, Ton de
(Componist)
Toelichting:
Program note (Dutch): Syntaxis: In engere zin samenvoeging van woorden. In ruimer verband de samenvoeging van woorden en tonen tot een zinvol verband. Woord en toon vormen tezamen het materiaal waarop de compositie is gebaseerd. Het woord is hierbij gebruikt als klankbron. Uit een zestigtal, op de band opgenomen talen maakte de componist een selectie op grond van de mogelijkheden tot verwerking in het totaal. Het toonmateriaal is afkomstig van een van tevoren opgenomen zangstem, geprepareerde piano, orkestklanken, elektronische geluiden en materiaalklanken zoals hout, metaal, water e.d. Er is naar gestreefd om al deze, zo verschillend geaarde geluiden vanuit een centrale gedachte op te bouwen, m.a.w. een klankstructuur te verwezenlijken die de dualistische tegenstellingen tussen muziek en taal, elektronica en instrumenten vermag op te heffen. Er ontstaat een uitgebreide scala van relaties tussen genoemde componenten, van contrasterend tot volledig versmeltend. Woord en toon krijgen door deze
voortdurende wisselwerking een nieuwe belichting: de muziek krijgt een 'fonetisch' verlengstuk, en daarmee een verrijking van haar middelen; het woord wordt getransformeerd, en gaat leven als klankobject met een geheel eigen en karakteristieke werking. En dit was voor de componist een van de meest wezenlijke uitgangspunten: door de betekenis van de taal heen komt een ander aspect naar voren. Want ook in de pure klank van de taal ervaart men de volmaaktheid en de soepelheid van dit medium als menselijk instrument bij uitstek. De hardheid of zachtheid van een vloeiende zin, de hoekigheid van een bevel, de kleur van een mannen-, vrouwen-, of kinderstem, dit alles geeft een rijkdom aan auditieve signalen die als in een oerstaat tot ons overkomen, nog niet belast, nog in de ban van een verloren gegane, gemeenschappelijke bron van expressie. Dit uitgangspunt heeft geleid tot de volgende consequenties: 1) De nauwe versmelting van alle gebruikte klankbronnen en de ver doorgevoerde
elektronische verwerking daarvan maakten het vastleggen van de muziek in een partituur onmogelijk. Wel is uitgegaan van een bepaalde, a-priori bestaande conceptie, maar de uiteindelijke realisering is tot stand gekomen door een jaar lange studio-arbeid, waarbij elk detail op het gehoor proefondervindelijk werd getoetst en vastgelegd. - 2) Elke vorm van directe verstaanbaarheid van de taal is vermeden. In plaats van het semantische aspect werden de structurele en akoestische elementen van de taal primair gesteld. Gestreefd werd - zoals al gezegd - naar een andere dimensie van de taal, een 'betekenis achter de woorden' die niet gebonden is aan de gebruikelijke begripsvorming, en in principe overal ter wereld verstaanbaar is. Van een vertaling kan dus ook geen sprake zijn. - TON DE LEEUW