gerelateerde werken
Elegie : voor alt-fluit en vier fluiten / Berend Giltay
Genre:
Kamermuziek
Subgenre:
Fluit
Bezetting:
4fl fl-a-solo
Freedom. Angels : for symphony orchestra / Victoria Poleva
Genre:
Orkest
Subgenre:
Orkest
Bezetting:
2fl 2ob 2cl 2bsn 4h 2tp 3trb timp perc str
Rotary Vertigo III : for orchestra / Nubim Soyoung Kim
Genre:
Orkest
Subgenre:
Orkest
Bezetting:
picc fl cl cl-b sax-a sax-bar 2h 2tpt 2trb tv 2perc pf g-e g-bass acc synth 4vn 2vl 2vc db
Tema con variazioni : voor symfonieorkest, 1965 / Jos van Amelsvoort
Genre:
Orkest
Subgenre:
Orkest
Bezetting:
3322 4431 timp perc cel hp str
compositie
Kurucz Változatok : voor orkest / Berend Giltay
Overige auteurs:
Giltay, Berend
(Componist)
Toelichting:
Program note (Dutch): De indruk zou gewekt kunnen worden, dat één van de Kurucz-liederen als thema voor deze variaties gebruikt is, doch dit is niet het geval. De Kurucz-variaties zijn ontstaan uit een eigen thema van de componist. Er zijn zes variaties, waarvan de laatste drie zonder onderbreking in elkaar overgaan.
Er is een andere reden aanwezig waarom de componist de naam Kurucz-variaties aan zijn werk gaf.
De voorvaderen van de componist behoorden tot de oude Hongaarse adel. Enkelen van hen zijn in 1698 uit Hongarije naar Nederland gevlucht en vestigden zich te Dordrecht.
Kurucz zijn vrijheidsstrijders, die leefden in de zeventiende en achttiende eeuw in Hongarije. In die tijd is in Noord-Hongarije een opstand uitgebroken, onder aanvoering van prins Rakoczy, tegen de Habsburg-overheersing. De opstandelingen noemden zich Kurucz om zich te onderscheiden van de keizerlijke soldaten, die Labancz genoemd werden.
Bij de kampvuren, in hun vrije uren, hebben de Kurucz zich met reciteren van zelfgemaakte ballades geamuseerd. Deze ballades vertonen veel overeenkomst met soortgelijke ballades van onder andere de Kozakken, de zogenaamde Dumkas. Net als bij deze Dumkas wisselden de verschillende stemmingen en tempi zich vlug en vaak af. Deze werden afwisselend gereciteerd, gezongen en gedanst en hadden als onderwerp liefde, strijd, overwinning, nederlaag, enz.
Voor de muzikale uitbeelding gebruikten zij het liefst de tarogato, een soort klarinet, maar met een dieper en doordringender toon dan onze tegenwoordige klarinet. Voor de begeleiding zorgden snaar- en ritme-instrumenten. Een bekende zangeres-danseres in die tijd was een marketentster, genaam Czinka Panna.
Reminscenties aan die woelige tijd, waardoor de Hongaarse familie Giltay genoodzaakt werd Hongarije te verlaten, deden de nakomeling van dit oude Hongaarse geslacht besluiten dit orkestwerk met Hongaarse inslag, zowel melodisch als ritmisch, Kurucz-variaties te noemen. - BEREND GILTAY