gerelateerde werken
Kosmochromie II : 1974, strijkkwartet, kamerorkest, tape ad lib. / Berend Giltay
Genre:
Orkest
Subgenre:
Twee of meer verschillende solo-instrumenten en orkest; Orkest met multimedia
Bezetting:
0200 2000 str(6.6.3.3.2.) (tape ad lib.) 2vl-vla-vc-solo
Asia Argento : Version for orchestra / Chiel Meijering
Genre:
Orkest
Subgenre:
Orkest
Bezetting:
picc fl 2ob 2cl 2fg 2trp 2trb timp perc hp pf str
Serenata Festiva : voor symfonieorkest / Piet Kingma
Genre:
Orkest
Subgenre:
Orkest
To catch a Heffalump : for orchestra, (1971) / Willem Frederik Bon
Genre:
Orkest
Subgenre:
Orkest; Orkest met multimedia
Bezetting:
2222 2200 timp 2perc hp pf/el.org str tape
compositie
Kurucz változatok : (1965-'66), zenekarra / Berend Giltay
Overige auteurs:
Giltay, Berend
(Componist)
Toelichting:
Program note (Dutch): De indruk zou gewekt kunnen worden, dat één van de Kurucz-liederen als thema voor deze variaties gebruikt is, doch dit is niet het geval. De Kurucz-variaties zijn ontstaan uit een eigen thema van de componist. Er zijn zes variaties, waarvan de laatste drie zonder onderbreking in elkaar overgaan.
Er is een andere reden aanwezig waarom de componist de naam Kurucz-variaties aan zijn werk gaf.
De voorvaderen van de componist behoorden tot de oude Hongaarse adel. Enkelen van hen zijn in 1698 uit Hongarije naar Nederland gevlucht en vestigden zich te Dordrecht.
Kurucz zijn vrijheidsstrijders, die leefden in de zeventiende en achttiende eeuw in Hongarije. In die tijd is in Noord-Hongarije een opstand uitgebroken, onder aanvoering van prins Rakoczy, tegen de Habsburg-overheersing. De opstandelingen noemden zich Kurucz om zich te onderscheiden van de keizerlijke soldaten, die Labancz genoemd werden.
Bij de kampvuren, in hun vrije uren, hebben de Kurucz zich met reciteren van zelfgemaakte ballades geamuseerd. Deze ballades vertonen veel overeenkomst met soortgelijke ballades van onder andere de Kozakken, de zogenaamde Dumkas. Net als bij deze Dumkas wisselden de verschillende stemmingen en tempi zich vlug en vaak af. Deze werden afwisselend gereciteerd, gezongen en gedanst en hadden als onderwerp liefde, strijd, overwinning, nederlaag, enz.
Voor de muzikale uitbeelding gebruikten zij het liefst de tarogato, een soort klarinet, maar met een dieper en doordringender toon dan onze tegenwoordige klarinet. Voor de begeleiding zorgden snaar- en ritme-instrumenten. Een bekende zangeres-danseres in die tijd was een marketentster, genaam Czinka Panna.
Reminscenties aan die woelige tijd, waardoor de Hongaarse familie Giltay genoodzaakt werd Hongarije te verlaten, deden de nakomeling van dit oude Hongaarse geslacht besluiten dit orkestwerk met Hongaarse inslag, zowel melodisch als ritmisch, Kurucz-variaties te noemen. - BEREND GILTAY